Huidige versie van 20 jul 2020 om 00:59

1 Inleiding

1.1 Algemeen

Deze pagina beschrijft het functioneel ontwerp voor de informatiestandaard Labuitwisseling. Het proces voor het uitwisselen van labgegevens is in onderstaande afbeelding gevisualiseerd.

Figuur: Uitwisseling Labgegevens Proces

In dit proces maken verschillende bedrijfsrollen gebruik van informatiesystemen voor het ontvangen of versturen van labgegevens. Zo ontvangt een zorgverlener met de bedrijfsrol ‘Huisarts’ in zijn Huisartseninformatiesysteem (HIS) de labgegevens vanuit het laboratoriuminformatiesysteem (LIS).

Labonderzoek is essentieel in het zorgproces. Het wordt uitgevoerd voor verschillende doelen, zoals het vaststellen van ziekten en het bepalen van de juiste medicatiedosering. Om de laboratoriumresultaten snel en veilig bij de patiënt te krijgen moeten zorgverleners, laboratoria en onderzoekers eenduidig en op dezelfde wijze labgegevens registeren en uitwisselen. De informatiestandaard Labuitwisseling zorgt ervoor dat:

laboratoria onderling opdrachten en labresultaten kunnen uitwisselen (Lab2Lab);
onderzoekscentra direct labgegevens kunnen ontvangen van laboratoria (Lab2Publichealth);
apothekers, huisartsen en overige zorgverleners direct elektronische de labresultaten van hun patiënt kunnen inzien (Lab2Zorg);
patiënten hun eigen labresultaten kunnen inzien (Lab2Patiënt).

1.2 Doelgroep

De doelgroepen van dit functionele ontwerp zijn:

Productmanagers, architecten, ontwerpers en testers van XIS-leveranciers, zorgorganisaties, laboratoria en Nictiz;
Vertegenwoordigers van zorgverleners.
Patiënten

1.3 Kaders & uitgangspunten

1.3.1 Richtlijn

De Richtlijn Gegevensuitwisseling e-Lab beschrijft de processen en informatie uitwisseling van het programma e-Lab.

Het gaat hierbij om uitwisseling tussen huisarts, de laboratorium specialisten en apothekers:

de huisarts is aanvrager van laboratoriumonderzoek en een monsterafnemer
het laboratorium is uitvoerder van de opdracht
resultaat van het laboratoriumonderzoek wordt door het laboratorium gestuurd naar de huisarts

Lab2Zorg sluit aan op deze richtlijn.

De Richtlijn Online inzage in het H-EPD door patiënt beschrijft het delen van labgegevens tussen huisarts en patiënt. Lab2Patiënt sluit aan op deze richtlijn.

In geval van Lab2Lab en Lab2Publichealth zijn er onderlinge afspraken, die niet zijn opgenomen in de Richtlijnen.

1.3.2 Infrastructuur

De berichten, die beschreven zijn in deze informatiestandaard, kunnen over elke willekeurige infrastructuur worden getransporteerd. De specificatie van deze infrastructuur valt buiten de scope van deze informatiestandaard.

1.3.3 Eenheid van taal

Voor de eenheid van taal wordt de Nederlandse laboratorium codeset gebruikt. Deze is gebaseerd op Snomed CT, LOINC en UCUM voor eenduidige registratie en uitwisseling van labaanvragen en -resultaten. Met eenduidige laboratoriumgegevens begrijpen zorgverleners elkaar eerder en beter, waardoor patiënten sneller en veiliger de labresultaten krijgen. Het labcodeset wordt professioneel beheerd door Nictiz.

1.3.4 IHE-standaard

De informatieuitwisseling en workflow is gebaseerd op de Integrating the Healthcare Enterprise (IHE) standaard.

1.3.5 HL7-standaard

De uitwisselenberichten zijn gebaseerd op de Health Level Seven (HL7) standaard.

1.4 Kwalificatie

Op deze informatiestandaard is een Nictiz kwalificatie van toepassing. Kwalificatie vindt plaats per systeemrol. Voor meer informatie zie de websitepagina over Nictiz kwalificaties.

2 Use Cases

Voor een beschrijving van het labuitwisselingsproces en de bedrijfsrollen behorende bij de use cases zie onderstaande links:

3 Referenties

Auteur(s)	Titel	Versie	Datum	Bron	Organisatie
AUTEUR(S)	TITEL	VERSIE	DATUM	BRON	ORGANISATIE

Referenties

4 Paginahistorie

Versie	Datum	Omschrijving
VERSIE	DATUM	OMSCHRIJVING

Paginahistorie

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
-{{#customtitle:Functioneel Ontwerp Lab:V1.0.0 Ontwerp Laboverdracht|Functioneel Lab:V1.0.0 Ontwerp Laboverdracht }}
+__NUMBEREDHEADINGS__
+{{DISPLAYTITLE:Functioneel Ontwerp Lab:V1.0.0 Ontwerp Laboverdracht|Functioneel Lab:V1.0.0 Ontwerp Laboverdracht }}
-This page is a working page and at this point in time only meant for current authors (AWE, CSC and AT) and possible invitees to review.
-Deze pagina beschrijft het functioneel ontwerp voor Laboverdrachten.
 =Inleiding=
-Deze pagina beschrijft de structuur van laboverdrachten. Het is belangrijk dit proces te begrijpen om bij te dragen aan de missie van laboratoriumresultaten sneller en veiliger bij patiënt te krijgen doordat zorgverleners, laboratoria en onderzoekers eenduidig en op dezelfde wijze labgegevens registeren en uitwisselen.
+==Algemeen==
+Deze pagina beschrijft het functioneel ontwerp voor de informatiestandaard Labuitwisseling.
-Om dit te bereiken is er een informatiestandaard labuitwisseling geformuleerd.
+Het proces voor het uitwisselen van labgegevens is in onderstaande afbeelding gevisualiseerd.
-De informatiestandaard labuitwisseling zorgt ervoor dat:
-* apothekers en huisartsen direct digitaal de labresultaten van hun patiënt kunnen inzien;
-* patiënten hun eigen labresultaten kunnen inzien;
-* laboratoria onderling opdrachten en labresultaten kunnen uitwisselen;
-* onderzoekscentra direct labgegevens kunnen ontvangen van laboratoria;
-* informatie over infecties snel kan worden gedeeld om verspreiding van infectieziekten te voorkomen.
-Schematische weergave van de structuur van Laboverdrachten
-[[Image:Laboverzicht.png|Activity diagram]| Overdrachten van labresultaten]]
-=Hoofdthema's=
-==Use case: Inzien laboratoriumresultaat in persoonlijke gezondheidsomgeving==
-===Doel en relevantie===
-Het voor patiënten mogelijk maken regie op hun eigen gezonheid te nemen door inzicht te geven in laboratoriumbepalingen die over henzelf gaan.
-===Domein===
-Laboratoriumgegevens in het domein van zorgaanbieders en patiënten.
-===Context===
-Het gaat om het elektronisch en gestructureerd beschikbaar maken van laboratoriumresultaten vanuit een zorgaanbiederssysteem (XIS) naar een [https://www.patientenfederatie.nl/themas/persoonlijke-gezondheidsomgeving/ persoonlijke gezondheidsomgeving] (PGO).
-Deze pagina bevat (verwijzingen naar) beschrijvingen van:
-*actoren,
-*activiteiten,
-*systemen,
-*systeemrollen,
-*transactiegroepen en transacties, inclusief de inhoud van deze transacties.
-De beschrijving is infrastructuur-onafhankelijk.
-===Informatie===
-De volgende zorginformatiebouwstenen definiëren de informatie-elementen die van toepassing zijn:
-*Patiënt
-*Zorgverlener
-*Zorgaanbieder
-*[https://decor.nictiz.nl/art-decor/decor-datasets--zib1bbr-?id=2.16.840.1.113883.2.4.3.11.60.40.3.12.5&effectiveDate=2015-04-01T00%3A00%3A00&conceptId=&conceptEffectiveDate= OverdrachtLaboratoriumUitslag v1.2.2]
-=== Bedrijfsrollen ===
-Deze use case kent twee bedrijfsrollen.
-{| class="wikitable" "cellpadding="10" width="100%"
-! style="text-align:left;"| '''Bedrijfsrol'''
-! style="text-align:left;"| '''Activiteit'''
-|-
-|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Patiënt
-|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Wil laboratoriumresultaat raadplegen
-|-
-|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Zorgaanbieder
-|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Stelt laboratoriumresultaat beschikbaar
-|}
-<font size = "1">'''Bedrijfsrollen Laboratoriumresultaten'''</font>
-Onderstaande afbeelding toont de bedrijfsrollen en de activiteiten die zij uitvoeren.
-[[Bestand:Inzien_Laboratoriumresultaat.jpg|Activiteitendiagram Raadplegen Laboratoriumresultaat]]
-<font size = "1">'''Activiteitendiagram Raadplegen Laboratoriumresultaat'''</font>
-===Procesbeschrijving===
-===='Patient journey' - Thomas van Beek ====
-Onderstaand het voor deze use case relevante stuk tekst uit de 'patient journey' van [[MedMij:V1.1_ThomasVanBeek|Thomas van Beek]].
-<blockquote>Eens per drie maanden heeft Thomas een controle in het ziekenhuis. Hij heeft dan een afspraak met afwisselend de internist of de diabetesverpleegkundige. Thomas moet een half uur voor zijn afspraak al aanwezig zijn in het ziekenhuis om bloed te laten prikken. Een waarde die onder andere bepaald wordt is de HbA1c waarde, hieraan is te zien wat de gemiddelde glucosewaarde over de afgelopen 3 maanden geweest is. De uitslag is binnen een half uur binnen. Tijdens zijn afspraak worden de uitslagen gecommuniceerd met Thomas. Doordat de waarden ook in de persoonlijke gezondheidsomgeving (PGO) van Thomas gezet worden, kan Thomas ze inzien als hij dat wil.</blockquote>
-====Proces====
-Het stuk van het proces waar het in deze use case om gaat is:
-*Het systeem van een zorgaanbieder (XIS) stelt een laboratoriumresultaat beschikbaar aan het systeem van een patiënt (PGO).
-Deze paragraaf vervolgt met een beschrijving van precondities, proces stappen, en post condities.
-=====Preconditie=====
-De patiënt heeft toestemming gegeven voor het elektronisch uitwisselen van laboratoriumresultaten tussen het betreffende XIS en het eigen PGO.
-Er is een laboratoriumresultaat dat de patiënt wil inzien en dat de zorgaanbieder beschikbaar wil stellen.
-:Soms zijn er valide redenen om bepaalde laboratoriumresultaten tijdelijk nog niet beschikbaar te stellen aan de patiënt. Bijvoorbeeld omdat de zorgverlener deze eerst zelf wil interpreteren en/of er eerst met de patiënt over wil spreken.
-:Een patiënt kan steeds zelf het initiatief nemen om een laboratoriumresultaat op te halen, maar het is ook mogelijk dat het PGO geconfigureerd is om dit 'automatisch' te doen. Dit maakt voor de scope van deze use case beschrijving geen verschil.
-=====Proces stappen=====
-*Het systeem van de zorgaanbieder (XIS) maakt een laboratoriumresultaat beschikbaar voor de patiënt.
-*Het systeem van de patiënt (PGO) raadpleegt het beschikbare laboratoriumresultaat.
-*Patiënt gebruikt het PGO om het laboratoriumresultaat in te zien.
-=====Post conditie=====
-De patiënt kan het laboratoriumresultaat inzien via het PGO.
-=== Systemen & Systeemrollen ===
-Zowel zorgaanbieder als patiënt maken gebruik van een informatiesysteem:
-* XIS (zorgaanbieder)
-* PGO (patiënt)
-Deze systemen hebben één of meer systeemrollen. Een systeemrol maakt het uitwisselen van bepaalde gegevens mogelijk. Hier gaat het om laboratoriumresultaten van zorgaanbieder naar patiënt.
+[[Image:Uitwisseling_Labgegevens_Proces.PNG|950px|Activity diagram]| Figuur: Uitwisseling Labgegevens Proces]]
-Het XIS vervult in deze use case de volgende systeemrol:
+''<span style="color:#D2691E"> Figuur: Uitwisseling Labgegevens Proces</span>''
-* LaboratoriumresultaatBeschikbaarstellend Systeem [LA-LBB]
-Het PGO vervult de volgende systeemrol:
+In dit proces maken verschillende bedrijfsrollen gebruik van informatiesystemen voor het ontvangen of versturen van labgegevens. Zo ontvangt een zorgverlener met de bedrijfsrol ‘Huisarts’  in zijn Huisartseninformatiesysteem (HIS) de labgegevens vanuit het laboratoriuminformatiesysteem (LIS).
-* LaboratoriumresultaatRaadplegend Systeem [LA-LBR].
-Zie ook onderstaande afbeelding.
+Labonderzoek is essentieel in het zorgproces. Het wordt uitgevoerd voor verschillende doelen, zoals het vaststellen van ziekten en het bepalen van de juiste medicatiedosering. Om de laboratoriumresultaten snel en veilig bij de patiënt te krijgen moeten zorgverleners, laboratoria en onderzoekers eenduidig en op dezelfde wijze labgegevens registeren en uitwisselen. De informatiestandaard Labuitwisseling zorgt ervoor dat:
+*laboratoria onderling opdrachten en labresultaten kunnen uitwisselen (Lab2Lab);
+*onderzoekscentra direct labgegevens kunnen ontvangen van laboratoria (Lab2Publichealth);
+*apothekers, huisartsen en overige zorgverleners direct elektronische de labresultaten van hun patiënt kunnen inzien (Lab2Zorg);
+*patiënten hun eigen labresultaten kunnen inzien (Lab2Patiënt).
-[[Bestand:MedMij-InzienLabComponenten.jpg|Componenten diagram]]
+==Doelgroep==
+De doelgroepen van dit functionele ontwerp zijn:
+*Productmanagers, architecten, ontwerpers en testers van XIS-leveranciers, zorgorganisaties, laboratoria en Nictiz;
+*Vertegenwoordigers van zorgverleners.
+*Patiënten
-<font size = "1">'''Componenten diagram'''</font>
+==Kaders & uitgangspunten==
+===Richtlijn===
+De [http://npcf.custhelp.com/ci/fattach/get/2407/1321217479/redirect/1/session/L2F2LzEvdGltZS8xNTA1MzE1MDYwL3NpZC9mVUl2U2tEb3RzT0xoQXVCSUxLaUQ0eXdkOEpNVV83UnEwbVdkTGNuTHZQbTFudUgxbFZ1aldwX3B0WWJVUzRxblVKbXNfRWFDbXlROXd6RnQxRW1scFR6bzFNUUZacnpDVCU3RVRLUUJvM3Q4NUJ5bzN0UVV3eTY2ZyUyMSUyMQ==/filename/10061RL_AORTA_LAB_Arch_RG_richtlijn_gegevens_eLab.pdf/ Richtlijn Gegevensuitwisseling e-Lab] beschrijft de processen en informatie uitwisseling van het programma e-Lab.
+Het gaat hierbij om uitwisseling tussen huisarts, de laboratorium specialisten en apothekers:
+* de huisarts is aanvrager van laboratoriumonderzoek en een monsterafnemer
+* het laboratorium is uitvoerder van de opdracht
+* resultaat van het laboratoriumonderzoek wordt door het laboratorium gestuurd naar de huisarts
+Lab2Zorg sluit aan op deze richtlijn.
-De kwalificatie van informatiesystemen vindt plaats op basis van systeemrollen.
+De [https://www.nhg.org/themas/publicaties/richtlijn-online-inzage-het-medisch-dossier-door-patient/ Richtlijn Online inzage in het H-EPD door patiënt] beschrijft het delen van labgegevens tussen huisarts en patiënt. Lab2Patiënt sluit aan op deze richtlijn.
-=== Transacties & Transactiegroepen ===
+In geval van Lab2Lab en Lab2Publichealth zijn er onderlinge afspraken, die niet zijn opgenomen in de Richtlijnen.
-Het uitwisselen van gegevens tussen de verschillende systeemrollen gebeurt op basis van transacties. Een transactiegroep is een verzameling van bij elkaar horende transacties (bijvoorbeeld een vraag- en antwoordbericht).
-{| class="wikitable" "cellpadding="10"
+===Infrastructuur===
-! style="text-align:left;"| '''Transactiegroep'''
+De berichten, die beschreven zijn in deze informatiestandaard, kunnen over elke willekeurige infrastructuur worden getransporteerd. De specificatie van deze infrastructuur valt buiten de scope van deze informatiestandaard.
-! style="text-align:left;"| '''Transactie'''
-! style="text-align:left;"| '''Systeemrol'''
-|-
-|style="background-color: white;vertical-align:top;" rowspan="2"|Laboratoriumresultaten (PULL)
-|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Beschikbaarstellen laboratoriumresultaten
-|style="background-color: white;vertical-align:top;"|LA-LBB
-|-
-|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Raadplegen laboratoriumresultaten
-|style="background-color: white;vertical-align:top;"|LA-LBR
-|}
-===Use case diagram===
+===Eenheid van taal===
-Onderstaande afbeelding toont bedrijfsrollen, activiteiten, systeemrollen, transacties en transactiegroep in samenhang.
+Voor de eenheid van taal wordt de [https://labterminologie.nl/art-decor/labconcepts Nederlandse laboratorium codeset] gebruikt.
+Deze is gebaseerd op Snomed CT, LOINC en UCUM voor eenduidige registratie en uitwisseling van labaanvragen en -resultaten.
+Met eenduidige laboratoriumgegevens begrijpen zorgverleners elkaar eerder en beter, waardoor patiënten sneller en veiliger de labresultaten krijgen.
+Het labcodeset wordt professioneel beheerd door Nictiz.
-[[Bestand:MedMij_InzienLab_useCase.jpg|Use case diagram inzien laboratoriumresultaten]]
+===IHE-standaard===
+De informatieuitwisseling en workflow is gebaseerd op de [http://ihe.net/laboratory// Integrating the Healthcare Enterprise (IHE)] standaard.
-<font size = "1">'''Use case diagram</font>
+===HL7-standaard===
+De uitwisselenberichten zijn gebaseerd op de [http://www.hl7.org// Health Level Seven (HL7)] standaard.
-=Functionaliteit=
+==Kwalificatie==
-Er zijn geen aanwijzingen/eisen voor functionaliteit van de systemen.
+Op deze informatiestandaard is een Nictiz kwalificatie van toepassing. Kwalificatie vindt plaats per systeemrol. Voor meer informatie zie [http://www.nictiz.nl/page/Standaarden/Kwalificaties de websitepagina over Nictiz kwalificaties].
-=Verantwoordelijkheid voor informatie=
+=Use Cases=
-Er zijn geen specifieke toevoegingen over verantwoordelijkheden voor informatie.
+Voor een beschrijving van het labuitwisselingsproces en de bedrijfsrollen behorende bij de use cases zie onderstaande links:
+*[[lab:V1.0.0_Ontwerp_Lab2lab|Ontwerp Lab2Lab]]
-=Afschermen van gegevens=
+*[[lab:V1.0.0_Ontwerp_Lab2publichealth|Ontwerp Lab2Publichealth]]
-Er zijn geen afspraken over het afschermen van gegevens.
+*[[lab:V1.0.0_Ontwerp_Lab2zorg|Ontwerp Lab2Zorg]]
+*[[MedMij:V1.1_OntwerpLabresult|Ontwerp Lab2Patiënt]]
-=Infrastructuur=
-Er zijn geen afspraken over een specifieke infrastructuur waarop de informatie wordt uitgewisseld.
 =Referenties=
@@ Regel 163: / Regel 82: @@
 |}
 <font size = "1">'''Referenties</font>
 =Paginahistorie=

Lab:V1.0.0 Ontwerp Laboverdacht: verschil tussen versies