Huidige versie van 20 jul 2020 om 00:59

1 Inleiding

1.1 Algemeen

Deze pagina beschrijft het functioneel ontwerp voor de informatiestandaard Labuitwisseling. Het proces voor het uitwisselen van labgegevens is in onderstaande afbeelding gevisualiseerd.

Figuur: Uitwisseling Labgegevens Proces

In dit proces maken verschillende bedrijfsrollen gebruik van informatiesystemen voor het ontvangen of versturen van labgegevens. Zo ontvangt een zorgverlener met de bedrijfsrol ‘Huisarts’ in zijn Huisartseninformatiesysteem (HIS) de labgegevens vanuit het laboratoriuminformatiesysteem (LIS).

Labonderzoek is essentieel in het zorgproces. Het wordt uitgevoerd voor verschillende doelen, zoals het vaststellen van ziekten en het bepalen van de juiste medicatiedosering. Om de laboratoriumresultaten snel en veilig bij de patiënt te krijgen moeten zorgverleners, laboratoria en onderzoekers eenduidig en op dezelfde wijze labgegevens registeren en uitwisselen. De informatiestandaard Labuitwisseling zorgt ervoor dat:

laboratoria onderling opdrachten en labresultaten kunnen uitwisselen (Lab2Lab);
onderzoekscentra direct labgegevens kunnen ontvangen van laboratoria (Lab2Publichealth);
apothekers, huisartsen en overige zorgverleners direct elektronische de labresultaten van hun patiënt kunnen inzien (Lab2Zorg);
patiënten hun eigen labresultaten kunnen inzien (Lab2Patiënt).

1.2 Doelgroep

De doelgroepen van dit functionele ontwerp zijn:

Productmanagers, architecten, ontwerpers en testers van XIS-leveranciers, zorgorganisaties, laboratoria en Nictiz;
Vertegenwoordigers van zorgverleners.
Patiënten

1.3 Kaders & uitgangspunten

1.3.1 Richtlijn

De Richtlijn Gegevensuitwisseling e-Lab beschrijft de processen en informatie uitwisseling van het programma e-Lab.

Het gaat hierbij om uitwisseling tussen huisarts, de laboratorium specialisten en apothekers:

de huisarts is aanvrager van laboratoriumonderzoek en een monsterafnemer
het laboratorium is uitvoerder van de opdracht
resultaat van het laboratoriumonderzoek wordt door het laboratorium gestuurd naar de huisarts

Lab2Zorg sluit aan op deze richtlijn.

De Richtlijn Online inzage in het H-EPD door patiënt beschrijft het delen van labgegevens tussen huisarts en patiënt. Lab2Patiënt sluit aan op deze richtlijn.

In geval van Lab2Lab en Lab2Publichealth zijn er onderlinge afspraken, die niet zijn opgenomen in de Richtlijnen.

1.3.2 Infrastructuur

De berichten, die beschreven zijn in deze informatiestandaard, kunnen over elke willekeurige infrastructuur worden getransporteerd. De specificatie van deze infrastructuur valt buiten de scope van deze informatiestandaard.

1.3.3 Eenheid van taal

Voor de eenheid van taal wordt de Nederlandse laboratorium codeset gebruikt. Deze is gebaseerd op Snomed CT, LOINC en UCUM voor eenduidige registratie en uitwisseling van labaanvragen en -resultaten. Met eenduidige laboratoriumgegevens begrijpen zorgverleners elkaar eerder en beter, waardoor patiënten sneller en veiliger de labresultaten krijgen. Het labcodeset wordt professioneel beheerd door Nictiz.

1.3.4 IHE-standaard

De informatieuitwisseling en workflow is gebaseerd op de Integrating the Healthcare Enterprise (IHE) standaard.

1.3.5 HL7-standaard

De uitwisselenberichten zijn gebaseerd op de Health Level Seven (HL7) standaard.

1.4 Kwalificatie

Op deze informatiestandaard is een Nictiz kwalificatie van toepassing. Kwalificatie vindt plaats per systeemrol. Voor meer informatie zie de websitepagina over Nictiz kwalificaties.

2 Use Cases

Voor een beschrijving van het labuitwisselingsproces en de bedrijfsrollen behorende bij de use cases zie onderstaande links:

3 Referenties

Auteur(s)	Titel	Versie	Datum	Bron	Organisatie
AUTEUR(S)	TITEL	VERSIE	DATUM	BRON	ORGANISATIE

Referenties

4 Paginahistorie

Versie	Datum	Omschrijving
VERSIE	DATUM	OMSCHRIJVING

Paginahistorie

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
-{{#customtitle:Functioneel Ontwerp Lab:V1.0.0 Ontwerp Laboverdracht|Functioneel Lab:V1.0.0 Ontwerp Laboverdracht }}
+__NUMBEREDHEADINGS__
+{{DISPLAYTITLE:Functioneel Ontwerp Lab:V1.0.0 Ontwerp Laboverdracht|Functioneel Lab:V1.0.0 Ontwerp Laboverdracht }}
-This page is a working page and at this point in time only meant for current authors (AWE, CSC and AT) and possible invitees to review.
 =Inleiding=
-Deze pagina beschrijft de structuur van laboverdrachten. Het is belangrijk dit proces te begrijpen om bij te dragen aan de missie van laboratoriumresultaten sneller en veiliger bij patiënt te krijgen doordat zorgverleners, laboratoria en onderzoekers eenduidig en op dezelfde wijze labgegevens registeren en uitwisselen.
+==Algemeen==
+Deze pagina beschrijft het functioneel ontwerp voor de informatiestandaard Labuitwisseling.
-Om dit te bereiken is er een informatiestandaard labuitwisseling geformuleerd.
+Het proces voor het uitwisselen van labgegevens is in onderstaande afbeelding gevisualiseerd.
-De informatiestandaard labuitwisseling zorgt ervoor dat:
-* apothekers en huisartsen direct digitaal de labresultaten van hun patiënt kunnen inzien;
-* patiënten hun eigen labresultaten kunnen inzien;
-* laboratoria onderling opdrachten en labresultaten kunnen uitwisselen;
-* onderzoekscentra direct labgegevens kunnen ontvangen van laboratoria;
-* informatie over infecties snel kan worden gedeeld om verspreiding van infectieziekten te voorkomen.
-Hieronder is een schematische weergave van de labuitwisselngsprocessen.
-[[Image:Laboverzicht.png|Activity diagram]| Overdrachten van labresultaten]]
-=Hoofdthema's=
-==Use case: Inzien laboratoriumresultaat in persoonlijke gezondheidsomgeving==
-===Doel en relevantie===
-Het voor patiënten mogelijk maken regie op hun eigen gezonheid te nemen door inzicht te geven in laboratoriumbepalingen die over henzelf gaan.
-===Domein===
-Laboratoriumgegevens in het domein van zorgaanbieders en patiënten.
-===Context===
-Het gaat om het elektronisch en gestructureerd beschikbaar maken van laboratoriumresultaten vanuit een zorgaanbiederssysteem (XIS) naar een [https://www.patientenfederatie.nl/themas/persoonlijke-gezondheidsomgeving/ persoonlijke gezondheidsomgeving] (PGO).
-Deze pagina bevat (verwijzingen naar) beschrijvingen van:
-*actoren,
-*activiteiten,
-*systemen,
-*systeemrollen,
-*transactiegroepen en transacties, inclusief de inhoud van deze transacties.
-De beschrijving is infrastructuur-onafhankelijk.
-===Informatie===
+[[Image:Uitwisseling_Labgegevens_Proces.PNG|950px|Activity diagram]| Figuur: Uitwisseling Labgegevens Proces]]
-De volgende zorginformatiebouwstenen definiëren de informatie-elementen die van toepassing zijn:
-*Patiënt
-*Zorgverlener
-*Zorgaanbieder
-*[https://decor.nictiz.nl/art-decor/decor-datasets--zib1bbr-?id=2.16.840.1.113883.2.4.3.11.60.40.3.12.5&effectiveDate=2015-04-01T00%3A00%3A00&conceptId=&conceptEffectiveDate= OverdrachtLaboratoriumUitslag v1.2.2]
-=== Bedrijfsrollen ===
-Deze use case kent twee bedrijfsrollen.
-{| class="wikitable" "cellpadding="10" width="100%"
+''<span style="color:#D2691E"> Figuur: Uitwisseling Labgegevens Proces</span>''
-! style="text-align:left;"| '''Bedrijfsrol'''
-! style="text-align:left;"| '''Activiteit'''
-|-
-|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Patiënt
-|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Wil laboratoriumresultaat raadplegen
-|-
-|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Zorgaanbieder
-|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Stelt laboratoriumresultaat beschikbaar
-|}
-<font size = "1">'''Bedrijfsrollen Laboratoriumresultaten'''</font>
-Onderstaande afbeelding toont de bedrijfsrollen en de activiteiten die zij uitvoeren.
+In dit proces maken verschillende bedrijfsrollen gebruik van informatiesystemen voor het ontvangen of versturen van labgegevens. Zo ontvangt een zorgverlener met de bedrijfsrol ‘Huisarts’  in zijn Huisartseninformatiesysteem (HIS) de labgegevens vanuit het laboratoriuminformatiesysteem (LIS).
-[[Bestand:Inzien_Laboratoriumresultaat.jpg|Activiteitendiagram Raadplegen Laboratoriumresultaat]]
+Labonderzoek is essentieel in het zorgproces. Het wordt uitgevoerd voor verschillende doelen, zoals het vaststellen van ziekten en het bepalen van de juiste medicatiedosering. Om de laboratoriumresultaten snel en veilig bij de patiënt te krijgen moeten zorgverleners, laboratoria en onderzoekers eenduidig en op dezelfde wijze labgegevens registeren en uitwisselen. De informatiestandaard Labuitwisseling zorgt ervoor dat:
+*laboratoria onderling opdrachten en labresultaten kunnen uitwisselen (Lab2Lab);
+*onderzoekscentra direct labgegevens kunnen ontvangen van laboratoria (Lab2Publichealth);
+*apothekers, huisartsen en overige zorgverleners direct elektronische de labresultaten van hun patiënt kunnen inzien (Lab2Zorg);
+*patiënten hun eigen labresultaten kunnen inzien (Lab2Patiënt).
-<font size = "1">'''Activiteitendiagram Raadplegen Laboratoriumresultaat'''</font>
+==Doelgroep==
+De doelgroepen van dit functionele ontwerp zijn:
+*Productmanagers, architecten, ontwerpers en testers van XIS-leveranciers, zorgorganisaties, laboratoria en Nictiz;
+*Vertegenwoordigers van zorgverleners.
+*Patiënten
-===Procesbeschrijving===
+==Kaders & uitgangspunten==
-===='Patient journey' - Thomas van Beek ====
+===Richtlijn===
-Onderstaand het voor deze use case relevante stuk tekst uit de 'patient journey' van [[MedMij:V1.1_ThomasVanBeek|Thomas van Beek]].
+De [http://npcf.custhelp.com/ci/fattach/get/2407/1321217479/redirect/1/session/L2F2LzEvdGltZS8xNTA1MzE1MDYwL3NpZC9mVUl2U2tEb3RzT0xoQXVCSUxLaUQ0eXdkOEpNVV83UnEwbVdkTGNuTHZQbTFudUgxbFZ1aldwX3B0WWJVUzRxblVKbXNfRWFDbXlROXd6RnQxRW1scFR6bzFNUUZacnpDVCU3RVRLUUJvM3Q4NUJ5bzN0UVV3eTY2ZyUyMSUyMQ==/filename/10061RL_AORTA_LAB_Arch_RG_richtlijn_gegevens_eLab.pdf/ Richtlijn Gegevensuitwisseling e-Lab] beschrijft de processen en informatie uitwisseling van het programma e-Lab.
-<blockquote>Eens per drie maanden heeft Thomas een controle in het ziekenhuis. Hij heeft dan een afspraak met afwisselend de internist of de diabetesverpleegkundige. Thomas moet een half uur voor zijn afspraak al aanwezig zijn in het ziekenhuis om bloed te laten prikken. Een waarde die onder andere bepaald wordt is de HbA1c waarde, hieraan is te zien wat de gemiddelde glucosewaarde over de afgelopen 3 maanden geweest is. De uitslag is binnen een half uur binnen. Tijdens zijn afspraak worden de uitslagen gecommuniceerd met Thomas. Doordat de waarden ook in de persoonlijke gezondheidsomgeving (PGO) van Thomas gezet worden, kan Thomas ze inzien als hij dat wil.</blockquote>
+Het gaat hierbij om uitwisseling tussen huisarts, de laboratorium specialisten en apothekers:
-====Proces====
+* de huisarts is aanvrager van laboratoriumonderzoek en een monsterafnemer
-Het stuk van het proces waar het in deze use case om gaat is:
+* het laboratorium is uitvoerder van de opdracht
-*Het systeem van een zorgaanbieder (XIS) stelt een laboratoriumresultaat beschikbaar aan het systeem van een patiënt (PGO).
+* resultaat van het laboratoriumonderzoek wordt door het laboratorium gestuurd naar de huisarts
-Deze paragraaf vervolgt met een beschrijving van precondities, proces stappen, en post condities.
+Lab2Zorg sluit aan op deze richtlijn.
-=====Preconditie=====
-De patiënt heeft toestemming gegeven voor het elektronisch uitwisselen van laboratoriumresultaten tussen het betreffende XIS en het eigen PGO.
-Er is een laboratoriumresultaat dat de patiënt wil inzien en dat de zorgaanbieder beschikbaar wil stellen.
+De [https://www.nhg.org/themas/publicaties/richtlijn-online-inzage-het-medisch-dossier-door-patient/ Richtlijn Online inzage in het H-EPD door patiënt] beschrijft het delen van labgegevens tussen huisarts en patiënt. Lab2Patiënt sluit aan op deze richtlijn.
-:Soms zijn er valide redenen om bepaalde laboratoriumresultaten tijdelijk nog niet beschikbaar te stellen aan de patiënt. Bijvoorbeeld omdat de zorgverlener deze eerst zelf wil interpreteren en/of er eerst met de patiënt over wil spreken.
-:Een patiënt kan steeds zelf het initiatief nemen om een laboratoriumresultaat op te halen, maar het is ook mogelijk dat het PGO geconfigureerd is om dit 'automatisch' te doen. Dit maakt voor de scope van deze use case beschrijving geen verschil.
-=====Proces stappen=====
-*Het systeem van de zorgaanbieder (XIS) maakt een laboratoriumresultaat beschikbaar voor de patiënt.
-*Het systeem van de patiënt (PGO) raadpleegt het beschikbare laboratoriumresultaat.
-*Patiënt gebruikt het PGO om het laboratoriumresultaat in te zien.
-=====Post conditie=====
+In geval van Lab2Lab en Lab2Publichealth zijn er onderlinge afspraken, die niet zijn opgenomen in de Richtlijnen.
-De patiënt kan het laboratoriumresultaat inzien via het PGO.
-=== Systemen & Systeemrollen ===
+===Infrastructuur===
-Zowel zorgaanbieder als patiënt maken gebruik van een informatiesysteem:
+De berichten, die beschreven zijn in deze informatiestandaard, kunnen over elke willekeurige infrastructuur worden getransporteerd. De specificatie van deze infrastructuur valt buiten de scope van deze informatiestandaard.
-* XIS (zorgaanbieder)
-* PGO (patiënt)
-Deze systemen hebben één of meer systeemrollen. Een systeemrol maakt het uitwisselen van bepaalde gegevens mogelijk. Hier gaat het om laboratoriumresultaten van zorgaanbieder naar patiënt.
+===Eenheid van taal===
+Voor de eenheid van taal wordt de [https://labterminologie.nl/art-decor/labconcepts Nederlandse laboratorium codeset] gebruikt.
+Deze is gebaseerd op Snomed CT, LOINC en UCUM voor eenduidige registratie en uitwisseling van labaanvragen en -resultaten.
+Met eenduidige laboratoriumgegevens begrijpen zorgverleners elkaar eerder en beter, waardoor patiënten sneller en veiliger de labresultaten krijgen.
+Het labcodeset wordt professioneel beheerd door Nictiz.
-Het XIS vervult in deze use case de volgende systeemrol:
+===IHE-standaard===
-* LaboratoriumresultaatBeschikbaarstellend Systeem [LA-LBB]
+De informatieuitwisseling en workflow is gebaseerd op de [http://ihe.net/laboratory// Integrating the Healthcare Enterprise (IHE)] standaard.
-Het PGO vervult de volgende systeemrol:
+===HL7-standaard===
-* LaboratoriumresultaatRaadplegend Systeem [LA-LBR].
+De uitwisselenberichten zijn gebaseerd op de [http://www.hl7.org// Health Level Seven (HL7)] standaard.
-Zie ook onderstaande afbeelding.
+==Kwalificatie==
+Op deze informatiestandaard is een Nictiz kwalificatie van toepassing. Kwalificatie vindt plaats per systeemrol. Voor meer informatie zie [http://www.nictiz.nl/page/Standaarden/Kwalificaties de websitepagina over Nictiz kwalificaties].
-[[Bestand:MedMij-InzienLabComponenten.jpg|Componenten diagram]]
+=Use Cases=
+Voor een beschrijving van het labuitwisselingsproces en de bedrijfsrollen behorende bij de use cases zie onderstaande links:
-<font size = "1">'''Componenten diagram'''</font>
+*[[lab:V1.0.0_Ontwerp_Lab2lab|Ontwerp Lab2Lab]]
+*[[lab:V1.0.0_Ontwerp_Lab2publichealth|Ontwerp Lab2Publichealth]]
+*[[lab:V1.0.0_Ontwerp_Lab2zorg|Ontwerp Lab2Zorg]]
-De kwalificatie van informatiesystemen vindt plaats op basis van systeemrollen.
+*[[MedMij:V1.1_OntwerpLabresult|Ontwerp Lab2Patiënt]]
-=== Transacties & Transactiegroepen ===
-Het uitwisselen van gegevens tussen de verschillende systeemrollen gebeurt op basis van transacties. Een transactiegroep is een verzameling van bij elkaar horende transacties (bijvoorbeeld een vraag- en antwoordbericht).
-{| class="wikitable" "cellpadding="10"
-! style="text-align:left;"| '''Transactiegroep'''
-! style="text-align:left;"| '''Transactie'''
-! style="text-align:left;"| '''Systeemrol'''
-|-
-|style="background-color: white;vertical-align:top;" rowspan="2"|Laboratoriumresultaten (PULL)
-|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Beschikbaarstellen laboratoriumresultaten
-|style="background-color: white;vertical-align:top;"|LA-LBB
-|-
-|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Raadplegen laboratoriumresultaten
-|style="background-color: white;vertical-align:top;"|LA-LBR
-|}
-===Use case diagram===
-Onderstaande afbeelding toont bedrijfsrollen, activiteiten, systeemrollen, transacties en transactiegroep in samenhang.
-[[Bestand:MedMij_InzienLab_useCase.jpg|Use case diagram inzien laboratoriumresultaten]]
-<font size = "1">'''Use case diagram</font>
-=Functionaliteit=
-Er zijn geen aanwijzingen/eisen voor functionaliteit van de systemen.
-=Verantwoordelijkheid voor informatie=
-Er zijn geen specifieke toevoegingen over verantwoordelijkheden voor informatie.
-=Afschermen van gegevens=
-Er zijn geen afspraken over het afschermen van gegevens.
-=Infrastructuur=
-Er zijn geen afspraken over een specifieke infrastructuur waarop de informatie wordt uitgewisseld.
 =Referenties=
@@ Regel 161: / Regel 82: @@
 |}
 <font size = "1">'''Referenties</font>
 =Paginahistorie=

Lab:V1.0.0 Ontwerp Laboverdacht: verschil tussen versies