PWD 3 Gegevensrichtlijn Combinatietest 15 1 0

Inleiding en scope

Deze gegevensrichtlijn beschrijft de gegevensuitwisseling bij de combinatietest t.b.v. het screeningsprogramma van RIVM binnen de perinatale zorg. Bij de screening worden voor monitoring, kwaliteitsborging en evaluatie gegevens geregistreerd in een landelijk systeem (Peridos).

Dit document beschrijft het volgende proces:

• Uitslag combinatiest. De combinatietest geeft uitsluitsel over de kans op downsyndroom (trisomie 21) en indien gewenst de kans op patausyndroom (trisomie 13) en edwardssyndroom (trisomie 18).

De aanvraag voor de combinatietest die de verloskundig zorgverlener doet is buiten scope van dit document. Dit geldt ook voor de terugkoppeling vanuit laboratorium en echoscopist aan de aanvragende verloskundig zorgverlener. Alleen de uitwisseling tussen echoscopist en laboratorium en Peridos is in scope.

Het voornaamste doel van het PWD-programma is betere zorg voor zwangere en (ongeboren) kind door betere informatieoverdracht. Om dit te bereiken is eenmalige registratie van gegevens en meervoudig gebruik hiervan een belangrijke speerpunt. De verzendende partij registreert gegevens en verstuurt de relevante gegevens naar de ontvangende partij. Welke gegevens worden verstuurd, staat beschreven in een gegevensrichtlijn.

Bij het bepalen van de gegevensrichtlijn en het ontwikkelen en implementeren van het bericht gelden een aantal uitgangspunten.

1. De inhoud van de gegevensrichtlijn en de berichten voldoen aan de eisen van de perinatale dataset, vastgelegd in ART-DECOR.
2. Dit is tevens vastgelegd in de PWD standaard:
1. De PWD standaard is een Nederlandse, medische terminologie- en informatiestandaard voor de geboortezorg. Centraal in de standaard staat een dataset met definities van gegevens en termen. Deze gegevens en termen worden in de geboortezorg gebruikt voor het vastleggen van o.a. klachten, symptomen, omstandigheden, interventies, diagnosen, resultaten en besluitvorming. De dataset definities van de PWD standaard sluiten aan bij het internationale SNOMED CT codestelsel.
2. Voor de berichten en documenten wordt de HL7v3 standaard gebruikt.
3. Voor de aansluiting bij het SNOMED CT codestelsel en het gebruik van de HL7v3 standaard geldt het mechanisme van: “pas toe of leg uit waarom je afwijkt”. Het mechanisme en de eventuele invulling hiervan is uitgewerkt in het implementatieplan.
3. Het implementatieplan beschrijft de aanpak om te komen van de huidige situatie naar de situatie waarin het doel voor deze fase van het PWD programma is gerealiseerd. De aanpak is opgedeeld in stappen, van inbouw tot en met uitrol (bericht is in productie). Per stap zijn plannen uitgewerkt die algemeen gelden en toegepast moeten/kunnen worden, zoals formats van testplannen of een procedure voor informatiebeveiliging.
   Per leverancier worden de stappen uit het implementatieplan, en de voor die leverancier specifieke aandachtspunten, uitgewerkt en vastgelegd. Alleen in uitzonderlijke situaties kan met toestemming van de PWD standaard worden afgeweken.

De gegevensrichtlijn geeft op basis van de gewenste use cases een beschrijving van de gewenste inhoud van de berichten ten behoeve van de elektronische uitwisseling van informatie tussen de beroepsgroepen in de 1e, 2e en 3e lijn en het screeningsprogramma, en is daarmee dus de basis voor de uitwerking van de architectuur en de technische realisatie van de berichten.

Deze gegevensrichtlijn bevat:

1. Activiteitendiagrammen welke de verantwoordelijkheden weergeven van elke betrokkene;
2. Use cases;
3. Berichtflow en berichtinhoud;
4. Functionaliteit (voor de applicatie).

Huidige situatie (begin 2014)

Gegevens aanleveren aan Peridos gaat enkel via electronische weg. Sinds geruime tijd is het niet meer mogelijk om geaggregeerde gegevens aan te leveren of gegevens rechtstreeks manueel te registreren in Peridos.

Meest voorkomende vorm van aanleveren is via opladen van bestanden rechtstreeks in Peridos of via het plaatsen van deze bestanden op een sftp-server. Deze worden dan in Peridos geïmporteerd.

Voor zorgverleners die (nog) geen bronsysteem hebben of waarvoor export nog niet mogelijk of gerealiseerd is bestaan er beveiligde xls-templates waarin zij gegevens kunnen registreren en aanbieden aan Peridos zoals eerder beschreven.

Peridos ontvangt in de huidige situatie:

• NT-meting uitslag van echocentrum
• Uitslag kansbepaling van echocentrum (incl. gehanteerde MoMs)
• Uitslag kansbepaling van laboratorium (incl. bloedonderzoek uitslag en feitelijke MoMs en gehanteerde zwangerschapsduur)

Per echocentrum is bepaald wie de uiteindelijke kansbepaling uitvoert, het laboratorium of het echocentrum. De communicatie tussen laboratorium en echocentrum over bloedonderzoek uitslag, NT-meting uitslag en gehanteerde zwangerschapsduur vindt in de huidige situatie plaats middels post, fax, beveiligde website, telefoon of beveiligde excelsheet in e-mail.

Gewenste situatie

Deze paragraaf bevat een uitwerking van het proces en de use cases (beschrijving vanuit het perspectief van de zorgverlener) die van toepassing zijn op de combinatietest. Een activiteitendiagram geeft het proces weer.

Actoren

Bij de combinatietest zijn er verschillende partijen die met elkaar communiceren:

1. Verzendende partijen:
1. Het laboratorium, waar het bloedonderzoek uitgevoerd wordt en de kansbepaling uitgevoerd kan worden.
2. De echoscopist, die de NT-meting uitvoert en de kansbepaling kan uitvoeren.
2. Ontvangende partij:
1. RIVM. Het landelijk datasysteem Peridos van het RIVM vertegenwoordigt de dataopslag van het screeningsprogramma waaronder screening op downsyndroom en aanverwanten valt.

Naast de communicerende partijen speelt de verloskundige zorgverlener nog een rol bij het aanvragen van de screening en de prikpost bij het bloed prikken voor het bloedonderzoek bij het laboratorium.  

Procesbeschrijving

Onderstaand activiteitendiagram geeft het huidige proces weer. In de bijlage zijn de processtappen nog verder uitgewerkt.

  In de toekomst gaat Peridos de communicatie van de bloedonderzoekuitslag en NT-meting uitslag verzorgen. In onderstaand schema is dat weergegeven. In het verdere document wordt het huidige proces zoals getoond in Figuur 1 gehanteerd.

Het proces begint zodra de zwangere vrouw aangeeft na de counseling dat ze wil deelnemen aan de combinatietest. Door deelname geeft de vrouw toestemming om gegevens naar Peridos te versturen. De verloskundig zorgverlener vult een aanvraag in voor een combinatietest. De combinatietest bestaat uit een nekplooimeting (NT-meting) en een bloedonderzoek. De nekplooimeting wordt uitgevoerd door de echoscopist. Het bloedonderzoek door het laboratorium. De NT-meting en bloedonderzoek, tezamen met demografische en medische gegevens zijn input voor de berekening van de kans op een kind met downsyndroom, trisomie 18 en/of trisomie 13.

De zwangere vrouw gaat met de aanvraag eerst naar het echocentrum of prikpost (per regio verschillend). Het kan ook zijn dat de zorgverlener zelf de echo uitvoert of bloed prikt bij de zwangere vrouw. Het bloed en de aanvraag worden in alle gevallen naar het laboratorium gestuurd voor het uitvoeren van het bloedonderzoek. In het laboratorium wordt het bloedonderzoek uitgevoerd. De uitslag van het bloedonderzoek wordt naar Peridos verstuurd.

De echoscopist voert de NT-meting uit. De uitslag van de NT-meting wordt naar Peridos gestuurd.
Om de kansbepaling volledig uit te kunnen voeren zijn de gegevens nodig uit de uitslag bloedonderzoek, de NT-meting uitslag én de aanvraag. Per echocentrum is bepaald wie de uiteindelijke kansbepaling uitvoert: de software van het laboratorium of van het echocentrum.

• Als is bepaald dat het echocentrum de kansbepaling berekent, krijgt de echoscopist de uitslag van het bloedonderzoek van het laboratorium. Het laboratorium stuurt de uitslag van het bloedonderzoek ook naar Peridos. De echoscopist berekent de kans en stuurt de uitslag van de kansbepaling, inclusief de gehanteerde waarden voor de berekening, naar Peridos. De echoscopist geeft de kansbepaling door aan de zwangere vrouw voor wie de bepaling was aangevraagd.
• Als is bepaald dat het laboratorium de kansbepaling berekent, dan krijgt het laboratorium de uitslag van de NT-meting van de echoscopist . Het echocentrum stuurt de NT-meting ook naar Peridos. Het laboratorium berekent de kans en stuurt de uitslag van de kansbepaling, inclusief de feitelijke bloedwaarden gebruikt bij de berekening, naar Peridos.

De verloskundig zorgverlener krijgt de kansberekening per trisomie van het laboratorium of de echoscopist. Deze zorgverlener licht, wanneer de uitslag van het lab komt, de zwangere vrouw in. Deze uitwisseling is buiten scope van dit document. Alleen de digitale uitwisseling tussen echoscopist/laboratorium en Peridos is in scope.

Er zijn verschillende situaties waar het proces iets afwijkt:

• Tweeling: er zijn twee aparte kansberekeningen.
• Meer dan tweeling: het is niet mogelijk om een bloedonderzoek te doen, dus voor drie- of meerlingen wordt geen complete combinatietest uitgevoerd. Wel kan er met de demografische gegevens en de NT-meting een incomplete combinatietest uitgevoerd worden.
• Er bestaan ook situaties waar de kans berekend wordt bij het laboratorium zonder gebruik te maken van de cijfers van de NT-meting. Bijvoorbeeld omdat de NT-meting niet is gelukt of een vrouw niet is komen opdagen bij de NT-meting. Dit resulteert in een incomplete combinatietest.
• Vanishing twins: bij het doorgeven van de kansbepaling kan niet worden meegegeven dat het om vanishing twins gaat. Dit is wel nodig om uitslag goed te kunnen interpreteren. Het gaat hier echter om een klein percentage (naar schatting 0.2%).
• Herberekening van MoM, eventueel leidend tot een andere kans (als de kans eerder al berekend was): MoMs worden gebruikt bij de kansbepaling door de berekenende instantie. Voor de berekening van de MoMs is de zwangerschapsduur nodig. Het kan zijn dat tijdens de NT-meting een andere zwangerschapsduur berekend wordt dan op de aanvraag stond vermeld. De MoMs zijn door het laboratorium dan berekend met behulp van de zwangerschapsduur op de aanvraag en moeten herberekend worden met de zwangerschapsduur (op basis van kop-romp lengte, crown-rump length of CRL) ten tijde van de NT-meting. Met de herberekende waarden wordt de kansbepaling dan opnieuw uitgevoerd.
  Als er (sporadisch) meerdere NT-metingen binnen komen (eventueel met verschillende zwangerschapsduren) of er veranderen andere gegevens zoals gewicht, dan worden er meerdere berichten met kansbepalingen verstuurd naar Peridos:
  • Als de NT-meting of kansbepaling dezelfde dag binnenkomt bij Peridos dan wordt de eerder doorgestuurde NT-meting respectievelijk kansbepaling overschreven. Hierbij dient wel te worden geverifieerd of de kansbepaling al was gecommuniceerd aan de aanvragend zorgverlener. Dit is buiten scope van dit document.
  • Als de NT-meting of kansbepaling op een andere dag binnenkomt, dan wordt dit in Peridos geregistreerd als een nieuwe combinatietest.
  • IVF-zwangerschappen: hier heb je de leeftijd van de eicel nodig, en niet de zwangerschapsduur van de vrouw.

Use cases

A. Kansbepaling wordt uitgevoerd door echoscopist

1. Lab stuurt uitslag bloedonderzoek, Peridos verwerkt
2. Het lab communiceert uitslag bloedonderzoek aan echocentrum
3. Echocentrum stuurt NT-meting en uitslag kansbepaling, Peridos verwerkt

B. Kansbepaling wordt uitgevoerd door laboratorium

1. Echoscopist stuurt NT-meting, Peridos verwerkt
2. Echocentrum communiceert NT-meting aan laboratorium
3. Laboratorium stuurt uitslag bloedonderzoek en uitslag kansbepaling, Peridos verwerkt

C. Herberekening van MoM - dezelfde dag

1. Echoscopist stuurt NT-meting, Peridos verwerkt
2. Echocentrum communiceert NT-meting aan laboratorium
3. Laboratorium stuurt uitslag bloedonderzoek en uitslag kansbepaling , Peridos verwerkt
4. Zorgverlener communiceert nieuwe informatie naar het lab op basis waarvan herberekening nodig is
5. Lab doet herberekening MoM
6. Lab stuurt nieuwe uitslag bloedonderzoek en herberekende uitslag kansbepaling op zelfde dag
7. Peridos overschrijft de bij stap 3. verwerkte gegevens

D. Herberekening van MoM - niet dezelfde dag

1. Laboratorium stuurt uitslag bloedonderzoek, Peridos verwerkt
2. Echoscopist stuurt NT-meting, Peridos verwerkt
3. Soms wordt ook al de uitslag kansbepaling door echocentrum of lab verstuurd (dit is afhankelijk van het moment waarop constatering van fout ontdekt wordt), Peridos verwerkt
4. Lab doet op een andere dag de herberekening MoM op basis van nieuwe informatie
5. Lab stuurt nieuwe uitslag bloedonderzoek, Peridos verwerkt (niet overschrijven)
6. Lab of echocentrum stuurt (herberekende) uitslag kansbepaling, Peridos verwerkt (niet overschrijven)

E. Herberekening van kansbepaling - dezelfde dag

1. Echoscopist stuurt NT-meting, Peridos verwerkt
2. Laboratorium stuurt uitslag bloedonderzoek en kansberekening, waar van toepassing, Peridos verwerkt
3. Lab communiceert uitslag bloedonderzoek aan echocentrum waar van toepassing
4. Echocentrum stuurt uitslag kansbepaling, waar van toepassing, Peridos verwerkt
5. Echocentrum constateert fout en vraagt herberekening MoMs of kansberekening aan lab
6. Laboratorium stuurt nieuwe uitslag bloedonderzoek en kansberekening, waar van toepassing, Peridos overschrijft bij stap 2. verwerkte gegevens
7. Lab communiceert nieuwe uitslag bloedonderzoek en kansberekening, waar van toepassing, aan echocentrum
8. Echoscopist doet herberekening kansbepaling, mits van toepassing, op basis van de nieuwe uitslag bloedonderzoek
9. Echocentrum stuurt op zelfde dag herberekende uitslag kansbepaling, mits het echocentrum deze uitvoert, Peridos overschrijft bij stap 4. verwerkte gegevens

F. Herberekening van kansbepaling - niet dezelfde dag

1. Echoscopist stuurt NT-meting, Peridos verwerkt
2. Laboratorium stuurt uitslag bloedonderzoek en kansberekening, waar van toepassing, Peridos verwerkt
3. Lab communiceert uitslag bloedonderzoek en kansberekening, waar van toepassing, aan echocentrum
4. Echocentrum stuurt uitslag kansbepaling, als zelf berekend, Peridos verwerkt
5. Echocentrum constateert op een andere dag een fout en doet herberekening kansbepaling of vraagt deze aan bij lab
6. Echoscopist of lab stuurt herberekende uitslag kansbepaling, Peridos verwerkt (niet overschrijven)

G. Dubbele combinatietest (CT uitgevoerd bij meerdere praktijken)

• Beide NT-metingen en uitslagen kansbepaling worden door Peridos verwerkt.

H. Tweeling

• Beide foetus worden als separate individuen gezien, waarbij er voor beide afzonderlijk een NT-meting plaatsvindt en een kansbepaling wordt gedaan. De uitslag bloedonderzoek is voor beide gelijk, de kansberekening veelal niet. Voor beide foetussen worden alle metingen (uitslag bloedonderzoek, uitslag NT-meting, uitslag kansbepaling) separaat aan Peridos gestuurd en daar verwerkt. Het foetusnummer is hierbij onderscheidend.

I. IVF-zwangerschap - gehanteerde leeftijd van eicel niet goed

• De eicelleeftijd moet worden doorgegeven aan de berekenende instantie om de juiste kansberekening uit te voeren.

J. NT-meting niet uitgevoerd

• De kansbepaling wordt gedaan op basis van alle gegevens behalve de NT-meting. De uitslag bloedonderzoek en incomplete uitslag kansbepaling worden naar Peridos verstuurd en verwerkt.

K. Lab niet uitgevoerd

• Dit komt voor bij iemand die eerst de NT-meting heeft gedaan waarna op diezelfde dag bloed geprikt zou worden. Er wordt echter geen hartslag bij de foetus gezien, dan is er geen lab. NT-meting wordt wel naar Peridos verstuurd maar kansbepaling en uitslag bloedonderzoek worden niet uitgevoerd.
• Na de NT wordt geen of te laat bloed geprikt, echocentrum verstuurt uitslag NT-meting en incomplete uitslag kansbepaling naar Peridos.
• Er is sprake van een drieling, er kan dan geen bloedonderzoek worden uitgevoerd. Echocentrum stuurt uitslag NT-meting en incomplete uitslag kansbepaling naar Peridos.

Berichten

Berichtflow

Deze paragraaf beschrijft hoe de use cases ondersteund worden door berichten en wat de trigger is om het bericht te versturen.

Bericht 1: NT-meting

Triggers

• Registratie van de NT-meting door het echocentrum

Sequentiediagram

Bericht 2: Bloedonderzoek

Triggers

• Registratie van de feitelijke bloedwaarden en de MoMs van de bloedonderzoek door het laboratorium

Sequentiediagram

Bericht 3: Combinatietest

Triggers

• Vastlegging van de uitslag kansbepaling door de echoscopist of
• Vastlegging van de uitslag kansbepaling door het laboratorium

Sequentiediagram

Inhoud van de berichten

De volledige inhoud van het bericht wordt niet beschreven in dit document. Deze is te lezen in de dataset.

Er zijn drie berichten in dit proces:

• Combinatietest (Uitslag kansbepaling) in twee varianten: 1) van laboratorium en 2) van echocentrum
• Bloedonderzoek (Laboratorium)
• NT-meting (Echoscopist)

De volgende informatie is globaal van belang voor het screeningsprogramma:

• De uitslag van de NT-meting (CRL, NT)
• De uitslag van het bloedonderzoek ( PAPP-A, β-HCG, MoMs)
• De uitslag van de kansbepaling (wel/geen verhoogde kans en de inputwaarden voor het berekenen van de kansbepaling)

De feitelijke inhoud van de berichten is beschreven in de scenario’s behorende bij de dataset. De berichten voor uitslag bloedonderzoek, uitslag NT-meting en combinatietest bevatten identieke gegevenselementen maar zijn in een bericht in meer of mindere mate gevuld.  

Autorisatie

Met autorisatie wordt bedoeld de procedure waarmee de rechten van een gebruiker op een computer of een netwerk na het aanmelden worden gerealiseerd. Deze procedure wordt door de verantwoordelijke partijen ingericht, te weten de betrokken partijen in de 1e, 2e en 3e lijn.
De berichten worden verstuurd op verantwoordelijkheid van een organisatie. Hiervoor is geen autorisatie op zorgverlenersniveau nodig.
Door deelname aan de combinatietest geeft de vrouw impliciet toestemming om de gegevens naar Peridos te sturen. Zie hiervoor ook het document Privacy Raamwerk.

Functionaliteit

Naast het realiseren van de berichten is het ook wenselijk om een aantal functionele aanpassingen in de applicaties op te nemen. Het gaat om onderstaande punten die nu in beeld zijn:

• Automatisch 'onder water' versturen van de berichten met de beschikbare velden naar Peridos zonder acceptatie van de gebruiker. Hiervoor is wel noodzakelijk dat de gebruiker de gegevens gevalideerd heeft en dat de verplichte velden ingevuld zijn. De gebruiker is alleen nog nodig als een verplicht veld uit het bericht niet ingevuld is. Hiermee dient zoveel mogelijk rekening te worden gehouden bij de registratie van de gegevens in het systeem, bijvoorbeeld door middel van een waarschuwing bij het niet invullen van een verplicht veld.
• In Peridos moet rekening gehouden worden met meerdere berichten (kansbepaling, bloedwaarden of NT-meting) voor dezelfde zwangerschap. Dit kan komen door herberekening of meerdere combinatietesten. De gegevens die niet op dezelfde dag binnenkomen bij Peridos, worden als nieuw record opgenomen in Peridos. Bij analyse van de gegevens in Peridos wordt hiermee rekening gehouden.

Bijlage 1: Procestabellen

Legenda:
Z=zorgverlener
B=bloedprikpost
E=echoscopist
L=laboratorium
P=Peridos

nr Activiteit Z B E L P Gegevens Uitzonderingen/ toelichting 1 Aanvragen combinatietest. Dit leidt tot een bloedonderzoek en een NT-meting, afhankelijk van de regio kan de volgorde verschillen x Gegevens op de aanvraag onder andere: Gegevens vrouw

Gegevens zwangerschap, foetus, eicel

Gegevens uitslag NT-meting of gegevens uitslag bloedonderzoek

Gegevens die van invloed zijn op risicoberekening (zoals meerling, IVF, insuline, etc.)

2 Bloed prikken en bloed naar het lab sturen x Echocentrum 3 Uitvoeren NT-meting x Registratie: Uitslag NT-meting 4 Versturen uitslag NT-meting naar Peridos x Verzamelen door systeem: Gegevens vrouw Uitslag NT-meting (o.a. CRL (in mm), NT (in mm), echodatum en echoscopist) 6 Communiceren Uitslag NT-meting naar lab x Gecommuniceerde gegevens: Zie Uitslag NT-meting Alleen als lab de kansbepaling uitvoert. 7 Ontvangen bloedonderzoekuitslag x Registratie: Uitslag NT-meting Alleen als echocentrum de kansbepaling uitvoert. 8 Berekenen kansbepaling x Dit kan pas gedaan worden als de bloedonderzoekuitslag binnen is 9 Versturen uitslag kansbepaling x Verzamelen door systeem: Gegevens vrouw Uitslag kansbepaling Inputwaarden kansbepaling Laboratorium 11 Uitvoeren bloedonderzoek x Registratie: Concentratie (feitelijke bloedwaarden) en daarvan afgeleidde MoMs op basis van demografische informatie 12 Versturen uitslag bloedonderzoek naar Peridos x Verzamelen door systeem: Gegevens vrouw Concentratie (feitelijke bloedwaarden) en daarvan afgeleidde MoMs Gehanteerde zwangerschapsduur 14 Communiceren Uitslag bloedonderzoek naar echocentrum x Gecommuniceerde gegevens: Zie boven uitslag bloedonderzoek Alleen als echocentrum de kansbepaling uitvoert. 15 Ontvangen NT-meting uitslag x Registratie: Uitslag NT-meting (zie echocentrum) Alleen als lab de kansbepaling uitvoert. 16 Berekenen kansbepaling x Dit kan pas gedaan worden als de NT-meting uitslag binnen is 17 Versturen uitslag kansbepaling x Verzamelen door systeem: Gegevens vrouw Uitslag kansbepaling Inputwaarden kansbepaling Gehanteerde zwangerschapsduur Peridos 5 Ontvangen en verwerken NT-meting uitslag x Registratie: Uitslag NT-meting (o.a. CRL) 13 Ontvangen en verwerken bloedonderzoek uitslag x Registratie: Zie Uitslag bloedonderzoek 10 Ontvangen en verwerken uitslag kansbepaling van echocentrum x Registratie: Zie 9 18 Ontvangen en verwerken uitslag kansbepaling van lab x Registratie: Zie 17