Ontwerp Informatiestandaard Beelduitwisseling v1.0.0

1 Inleiding

1.1 Algemeen

Deze pagina beschrijft het functioneel ontwerp voor de informatiestandaard Beelduitwisseling. Het functioneel ontwerp beschrijft voor alle uitwisselscenario's (in dit document use cases genoemd) uit de informatiestandaard de transacties, transactiegroepen, de systemen, de systeemrollen en de bedrijfsrollen van zorgverleners of patiënten. Daarvoor worden de eisen gegeven voor het sturen of ontvangen van gegevens. In hoofdstuk 2 wordt verder ingegaan op wat een use case inhoudt. Per use case zijn de nadere details beschreven.

Voor meer informatie over informatiestandaarden en hoe deze worden ontwikkeld, zie de Nictiz webpagina voor informatiestandaarden. Voor de verklaring van de begrippen die voorkomen in het functioneel ontwerp wordt verwezen naar het begrippenoverzicht op de Nictiz website.

1.2 Kaders & uitgangspunten

1.2.1 Richtlijnen

De functionele vereisten zijn vastgelegd door de NVvR in de Standaard Tijdlijn Radiologische Onderzoeken.

De kwaliteitsstandaard is vastgelegd door de NVvR in de Kwaliteitsstandaard

2 Procesbeschrijving

Ongeacht het zorgproces, waarin beeldvorming een rol speelt, is beschikbaarheid van alle eerdere radiologische onderzoeken van een patiënt de professionele standaard. Op geleide van de eisen aan een kwaliteitsstandaard worden hier vijf typerende voorbeelden van zorgprocessen gegeven. Deze kunnen ook als uitgangspunt dienen bij de uitwerking van een informatiestandaard en norm.

Het toepassingsgebied van deze kwaliteitsstandaard zijn zorgprocessen met radiologisch onderzoek. De professionele norm is dat altijd alle eerdere beelden en verslagen van een patiënt beschikbaar moeten zijn. Aan de hand van vijf typerende zorgprocessen wordt de rol van beeldbeschikbaarheid geïllustreerd. Beschikbaarheid van radiologische onderzoeken, die in een andere zorginstelling zijn gemaakt, is in elk van deze zorgprocessen van belang. De zorgprocessen zijn: ­*reguliere verwijzing ­*spoedverwijzing ­*radiologisch onderzoek ­*multidisciplinair overleg (MDO) ­*parallelle of gedeelde behandeling Met deze voorbeelden wordt niet beoogd om alle varianten van zorgprocessen te beschrijven, maar wel de belangrijkste typologieën te geven waarin de rol van beeldbeschikbaarheid over de grenzen van zorginstellingen heen mede bepalend is voor de kwaliteit van zorg voor de patiënt. Onderscheidende kenmerken van de verschillende zorgprocessen zijn de zorgvraag (enkelvoudig/complex/meervoudig), tijdigheid (electief/spoed) en betrokken zorgverleners (behandelend arts/radioloog/meer behandelend artsen/radiologen). Zorgprocessen die op het eerste gezicht mogelijk worden gemist (bijvoorbeeld een herbeoordeling, second opinion of collegiale consultatie) zijn als varianten van bovenstaande typologieën te plaatsen.

Uit de kwaliteitsstandaard, hoofdstuk 2

Zie aldaar voor de uitwerkingen van deze zorgprocessen.

3 Componenten

Voor de beeldbeschikbaarheid zijn de volgende componenten te onderscheiden:

• PACS
• RIS
• EPD
• Tijdslijn (metadata) provider
• Beeld/verslag provider

Figuur: Informatie-uitwisseling overzicht

Hoewel de informatiestandaard oplossing onafhankelijk is/ hoort te zijn, zijn voor de realisatie een aantal keuzes te maken die vooral te maken hebben met haalbaarheid en performance. In onderstaande wordt een aantal infrastructurele keuzes belicht. Tevens wordt aangegeven in hoeverre de keuze mogelijk toch impact heeft op de informatie standaard.

3.1 Intramuraal

De kwaliteitsstandaard stelt: ‘Een overzicht van al het eerder uitgevoerd radiologisch onderzoek van een patiënt, inclusief elders vervaardigde beelden en verslagen, optimaal geïntegreerd in de eigen werkomgeving van de behandelend arts of radioloog en de mogelijkheid om deze beelden en verslagen te bekijken…’

3.1.1 PACS/RIS

De tijdslijn is dus geen add-in maar integraal onderdeel van de werkomgeving. Om dit mogelijk te maken zullen externe onderzoeken op dezelfde wijze behandeld moeten worden als interne. Dit houdt in dat de wijze waarop PACS’en met onderzoeken omgaan – en zeker met die van grote omvang – impact kan hebben op de interface met de beeld/verslag provider. Wellicht is (tijdelijke) bestandsopslag dan wel datastreaming, reconciliatie, etc. noodzakelijk. Waar beelden altijd in het PACS aanwezig zijn, is er bij verslagen meer variatie: tenminste PACS (Dicom SR) of RIS (tekst als PDF, CDA,…). Dit houdt in dat per implementatie een andere oplossing noodzakelijk kan zijn met ook verschillende technische berichten. Op informatiestandaard niveau is de informatie-uitwisseling niettemin gelijk.

3.1.2 EPD

Ook een behandeld arts moet de beelden en verslagen in de eigen werkomgeving kunnen inzien, zowel interne als externe (na aanvraag). De vraag, die zich daarbij opdringt, is of de huidige functionaliteit voor interne beelden/verslagen niet uitbreidbaar is tot externe beelden/verslagen, waarbij de informatie uitwisseling via het PACS/RIS verloopt. Verslag- en beeldviewers zijn immers al aanwezig. De wijze van realisatie van de tijdslijn in het EPD is bepalend of er vanuit het EPD additionele communicatie noodzakelijk is. De interface naar de tijdslijn provider kan dus rechtstreeks vanuit het EPD of met b.v. een tijdslijn-viewer via het PACS/RIS. Hoewel het aantal communicatiekanalen voor beide oplossingen verschilt, is er op informatieniveau geen verschil.

3.2 Extramuraal

Voor het extramurale deel is op een aantal punten de voornaamste keuze gecentraliseerde of gedistribueerde services.

3.2.1 TIJDSLIJN PROVIDER

De tijdslijn (metadata)provider levert gegevens op over welke onderzoeken van een patiënt beschikbaar zijn en waar. Hoe de tijdslijn deze informatie verkrijgt, kan op verschillende manieren:

• één centrale index waar alle onderzoeken bekend zijn;
• een getrapt model waarbij op centraal niveau alleen bekend is dat er gegevens zijn en dat wat er beschikbaar is op een lager niveau of bij de beeld/verslag provider gevraagd moet worden;
• ad hoc bevraging bij alle beeld/verslag providers.

Voor de vraag aan de tijdslijn provider maakt de keuze niet uit. Voor een specifieke uitwerking zet de tijdslijn provider de generieke vraag om in een infrastructuur specifieke vraag.

VZVZ’s Mitz als een mogelijke kandidaat zou in de tweede oplossingsrichting uitmonden. Mitz legt informatie classes vast op niveau van toestemmingsentiteiten en biedt daarmee een eerste selectie maar niet voldoende granulariteit voor de tijdslijn. Daarnaast is het een vermenging van twee diensten: discovery en authorisation. Als bron voor de meer gedetailleerde metadata zouden b.v. XDS registries bevraagd kunnen worden.

3.2.2 BEELD/VERSLAGPROVIDER

Ook bij de beeld/verslag provider zijn verscheidene oplossingsrichtingen mogelijk

• landelijke VNA
• regionale servers (al dan niet bestaande XDS netwerken, benaderbaar via XCA of rechtstreeks als XDS repository).
• Etalageservers bij de producerende instellingen (al dan niet XDS)

De te maken keuze zal worden beïnvloed door wettelijke randvoorwaarden en performance eisen. Met name deze laatste eisen zullen niet eenvoudig gerealiseerd kunnen worden met een gedistribueerd systeem dat op file transfer berust (data streaming is dan bv niet mogelijk).

Ook hier maakt het voor de vraag aan de beeld/verslag provider niet uit. Voor een specifieke uitwerking zet de beeld/verslag provider de generieke vraag om in een infrastructuur specifieke vraag.

3.3 Overzicht informatie-uitwisseling

Figuur: Dataflow Beeldbeschikbaarheid

4 Kwalificatie

Op basis van dit FO en de daarbij behorende dataset wordt een kwalificatiescript opgesteld. Het opstellen van kwalificatiescripts valt buiten de scope van dit FO. Voor meer informatie zie de websitepagina over Nictiz kwalificaties.

5 Use Cases

Een use case is een specifieke beschrijving van een praktijksituatie in de zorg waarbij voor een concrete situatie het uitwisselen van informatie wordt beschreven aan de hand van actoren (mensen, systemen) en transacties (welke informatie wordt wanneer uitgewisseld). Een use case is een verbijzondering van een specifiek onderdeel van het zorgproces.​ Een informatiestandaard kan bestaan uit één of meerdere use cases. In dit FO wordt elke use case geanalyseerd en uitgewerkt.

'(Technische) use cases moeten nog uitgewerkt worden, ook in ART-DECOR zetten!'

6 Aanvullende informatie

6.1 Aanwijzingen/eisen voor functionaliteit van systemen

6.1.1 Eenheid van taal

Voor de eenheid van taal wordt zo veel mogelijk SNOMED gebruikt.

6.1.2 Tonen van informatie

Moet hier iets gezegd worden over hoe beelden worden getoond (bijv ondersteuning van hanging protocols)? Verslagen moeten getoond worden in huisformaat

Verschillende onderzoeken die gezamenlijk in een rapport verzonden zijn, dienen juist wel gezamenlijk als rapport getoond te worden.

6.1.3 IHE-standaard

De informatie-uitwisseling en workflow is gebaseerd op de Integrating the Healthcare Enterprise (IHE) standaard.

6.2 Begrippenlijst

Begrip	Omschrijving
ART-DECOR	internationaal platform voor het ontwikkelen, vastleggen en beheren van informatiestandaarden voor de zorg.
EPD	Elektronisch Patienten Dossier
MDO	Multi-disciplinair overleg
NVvR	Nederlandse Vereniging voor Radiologie[1]
PACS	Picture Archiving and Communication System
PGO	Persoonlijk gezondheidsomgeving
RIS	Radiologie Informatie Systeem
VNA	Vendor-Neutral Archive
Zorgverlener	Zorgverleners zijn alle personen die een behandelrelatie met een patiënt kunnen hebben.

7 Referenties

Auteur(s)	Titel	Versie	Datum	Bron	Organisatie
Wai-Lam Wong	Ontwerp Beelduitwisseling	0.0.1	1 mei 2022	Informatiestandaard Uitwisseling laboratoriumgegevens	Nictiz

8 Paginahistorie

Versie	Datum	Omschrijving
0.0.1	1 mei 2022	WIP