Ontwerp Informatiestandaard Vaccinatie-Immunisatie V0.1
|
|
Conceptversie van het Functioneel Ontwerp voor de Informatiestandaard Vaccinatie-Immunisatie, op dit moment in ontwikkeling en zodoende niet geschikt voor implementatie |
1 Inleiding
1.1 Algemeen
Het functioneel ontwerp beschrijft voor alle uitwisselscenario's (in dit document use cases genoemd) uit de informatiestandaard de transacties, transactiegroepen, de systemen, de systeemrollen en de bedrijfsrollen van zorgverleners/zorgaanbieders, publieke gezondheidsorganisaties of patiënten/burgers. Daarvoor worden de eisen aangegeven voor het sturen of ontvangen van gegevens. In hoofdstuk 2 wordt verder ingegaan op wat een use case inhoudt. Per use case zijn de nadere details beschreven. Voor meer informatie over informatiestandaarden en hoe deze worden ontwikkeld, zie de Nictiz webpagina voor informatiestandaarden. Voor de verklaring van de begrippen die voorkomen in het functioneel ontwerp buiten de definitietoelichting wordt verwezen naar het begrippenoverzicht op de Nictiz website.
Voor de informatiestandaard Vaccinatie – Immunisatie wordt hier het functioneel ontwerp beschreven voor de uitwisseling van vaccinatie - immunisatiegegevens. Immunisatiegegevens betreft in deze context gegevens welke nodig zijn om te bepalen of een persoon beschermd is tegen een specifiek pathogeen. Dit kan zijn door het toedienen van een vaccin, door het doormaken van een infectie en op natuurlijke wijze weerstand tegen deze ziekte op te bouwen of door het toedienen van antistoffen. Ook combinaties van infectie en vaccinatie zijn mogelijk.
Deze eerste versie van de informatiestandaard betreft de informatie-uitwisseling van uitgevoerde vaccinaties en is bedoeld voor het gestructureerd en eenduidig vast kunnen leggen, beschikbaarstellen, uitwisselen en gebruiken van deze gegevens. Dit is relevant in alle sectoren en voor alle (zorg)processen waar vaccinatiegegevens van belang zijn. Deze informatiestandaard voorziet in de benodigde gegevens op het uitwisselingsvlak en dient daarmee de interoperabiliteit zodanig, dat eenduidige en kwalitatieve informatie-uitwisseling tussen partijen mogelijk wordt met betrekking tot vaccinatie-informatie. In de eerste versie van deze informatiestandaard is gekozen voor een zorgbreed toepasbare en schaalbare informatiestandaard voor vaccinatie-immunisatiegegevens die internationaal aligned is.
De eerste use case is uitgewerkt in de vorm van de patiënt use case ten behoeve van ontsluiting van gegevens naar de burger toe in de vorm van een Persoonlijke Gezondheids Omgeving (PGO) conform de [motie Diertens] en op vraag van Stichting MedMij en het ministerie van VWS.
Deze informatiestandaard is tot stand gekomen met behulp van input van de belanghebbende partijen. Belanghebbenden voor de informatiestandaard vaccinatie-immunisatie zijn partijen betrokken bij zorginformatie uit de vaccinatie-immunisatieketen:
- VWS: als beleidsmaker
- VNG: als verantwoordelijke voor het Rijksvaccinatieprogramma
- ActiZ
- JGZ & NCJ
- GGD-GHOR Nederland
- Commercieel vaccinerende partijen
- RIVM
- LHV, NHG, FMS, NVAB, Verenso: Beroepsverenigingen zorgverleners en werknemers die beroepshalve vaccinaties krijgen aangeboden
- Patiëntenfederatie Nederland
- Stichting MedMij: ontsluiting van gegevens naar het persoonsdomein
- ICT-leveranciers met betrekking tot XIS-en, DVZA/DVP’s & infrastructuur
- Nictiz: als ontwikkelaar en beheerder van informatiestandaarden
1.2 Doelgroep
De doelgroepen van dit functionele ontwerp zijn:
- Productmanagers, architecten, projectleiders, ontwerpers en andere implementeerders van de informatiestandaard voor vaccinatie-immunisatiegegevens
1.3 Definitie van termen
| Term | Begrippenkader |
|---|---|
| Vaccinatie | Het toedienen van een vaccin met als doel het beschermen tegen één of meerdere specifieke infectieziekten. |
| Vaccin | Een farmaceutisch product wat gebruikt wordt om de immuunrespons te stimuleren tegen ziekten. Vaccins worden meestal toegediend middels injecties, maar sommige producten kunnen ook bijvoorbeeld oraal of per neusspray toegediend worden. |
| Immunisatie | Het opwekken van immuniteit tegen ziekteverwekkers door middel van vaccinatie (actieve immunisatie), door toediening van immunoglobulinen (passieve immunisatie) en/of door het doormaken van de infectie (natuurlijke immunisatie). Actieve immunisatie duurt langer om op te bouwen dan passieve immunisatie, maar blijft daarentegen meestal veel langer beschermen. Natuurlijke immunisatie kan in sommige gevallen ernstige gezondheidsschade geven afhankelijk van de ziekte en persoonsspecifieke factoren. |
| Immuniteit | Het beschermd zijn tegen (ziekte door) een ziekteverwekker. Dit is afhankelijk van diverse persoons-, vaccinatie- en ziektespecifieke factoren die het immuunsysteem beïnvloeden. Bij immuun zijn voor een ziekte kan een individu blootgesteld worden aan een ziekteverwekker maar hier niet door geïnfecteerd worden. Immuniteit is vaak langdurig, en soms levenslang. |
| Bescherming | Vaccineren kan ten behoeve van bescherming van het individu zelf (de persoon die de vaccinatie krijgt toegediend), maar ook ten behoeve van derden. Dit kan bijvoorbeeld bij mazelen het geval zijn zodat er geen overdracht kan plaatsvinden op andere mensen, of bij kinkhoest tijdens de zwangerschap zodat het ongeboren kind al beschermende afweer opbouwt gedurende het laatste trimester en het kind zo beschermt vlak na de geboorte. Het laatste wordt maternale vaccinatie genoemd. |
1.4 Kaders & Uitgangspunten
De vaccinatiezorg in Nederland bestaat grofweg uit:
- Vaccinaties binnen programma’s zoals het [Rijksvaccinatieprogramma] en andere publieke programma’s zoals voor [COVID-19] en de [griep].
- Vaccinaties binnen de reguliere, collectief gefinancierde zorg (bijvoorbeeld voor mensen met afweerproblemen).
- Vaccinaties op de vrije markt (bijvoorbeeld [reizigers]- en [werknemersvaccinaties]).
De uitgangspunten voor deze informatiestandaard zijn als volgt:
- In eerste versie een minimaal informatiemodel gericht op door zorgverlener/zorgaanbieder toegediende vaccinaties registreren en beschikbaar stellen aan de vaccinatieketen
- Feitelijke vastlegging en beschikbaarstelling van statische data (geen veranderlijke informatie). Niet gericht op afgeleide conclusies
- Vaccinatiedata is gericht op de 29 in Nederland bekende infectieziekten waartegen beschermd kan worden middels vaccinaties. Medicatie en behandeling vallen niet in deze scope en volgen de afspraken die daarvoor gelden.
- Niet gericht op historische, of door anderen vastgelegde vaccinaties (het overnemen van historische, klinisch relevante informatie en/of het overnemen van informatie rond vaccinaties die door andere uitvoerders zijn toegediend dan degene die de registratie uitvoert). Verkenning en uitvoering hiervan zal in een vervolgfase uitgevoerd worden.
- Toekomstige vaccinaties, mutaties en planning zijn buiten scope, verkenning en uitvoering wel eventueel mogelijk in doorontwikkelingsplannen
1.5 Overzicht vaccinaties
In Nederland zijn er op moment van deze publicatie [29 infectieziekten beschreven] waartegen vaccinaties worden gegeven, te weten:
- Bof
- Mazelen
- Rode hond
- Difterie
- Kinkhoest
- Tetanus
- Polio
- Hib-ziekte
- Hepatitis A
- Hepatitis B
- Humaan Papillomavirus
- Meningokokken
- Pneumokokken
- Griep
- Buiktyfus
- Gele koorts
- Hondsdolheid
- Japanse encefalitis
- Tuberculose
- Teken encefalitis
- Waterpokken
- Antrax
- Cholera
- COVID-19
- Gordelroos
- Rotavirus
- Ebola
- Ziekte van Weil
- Dengue
1.6 Context en informatiescope
In de informatiestandaard Immunisatie is dit actuele functioneel ontwerp gericht op de scope vaccinatie-informatie. Hiermee is overige informatie rond immunisatie zoals natuurlijke immunisatie-informatie (doorgemaakte infectie/ziekte), bijwerkingen of vaccinatieschema's op dit moment expliciet buiten scope en zal in latere versies een doorontwikkeling naar immunisatie-informatie en eventuele andere uitbreidingen doormaken in wens met de belanghebbenden bij de informatiestandaard.
Ontwikkeling van de informatiestandaard volgt de NEN7522. Borging, beheer en doorontwikkeling zal deze zelfde afspraken en rollen volgen.
Het proces voor gewenste informatiebeschikbaarheid voor vaccinatie-informatie is in onderstaande afbeelding gevisualiseerd:
Figuur: Proces Informatiebeschikbaarheid Vaccinatiegegevens
Voor uitwisseling van vaccinatie-informatie worden de volgende zibs gebruikt:
- Vaccinatie prepublicatie 2022 https://zibs.nl/wiki/Vaccinatie-v5.0(2022NL)
Met daaraan gerelateerd de zibs:
- Patiënt https://zibs.nl/wiki/Patient-v3.2(2020NL)
- Zorgverlener https://zibs.nl/wiki/Zorgverlener-v3.5(2020NL)
- Zorgaanbieder https://zibs.nl/wiki/Zorgaanbieder-v3.4(2020NL)
De informatie-elementen die van toepassing zijn, worden hier kort toegelicht en zijn verder gedefinieerd in ART-DECOR.
| # | Onderdelen | Beschrijving | Voorbeeld | Dataveld (Zorginformatiebouwsteen of ander informatie-element in de informatiestandaard) |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Patiënt | Zorginformatiebouwsteen Patiënt | Zib Patiënt | |
| 2 | Vaccinatie | Prepublicatie zorginformatiebouwsteen Vaccinatie | Zib Vaccinatie Prepublicatie 2022 | |
| 3 | StatusToediening | Waarde die aangeeft wat de status is van een vaccintoediening om moment van vaccinatieregistratie. HL7/FHIR waardelijst. |
|
Zie ART-DECOR data-elementen onder paragraaf 2.1.4.2 |
| 4 | VaccinatieIndicatie | Waarde die de persoonsspecifieke reden beschrijft waarom de vaccinatie bij deze patiënt wordt toegediend. SNOMED-CT waardelijst. |
|
Zie ART-DECOR dataset onder paragraaf 2.1.4.2 |
De zibs en aanvullende dataelementen vormen met toegepaste constraints binnen de informatiestandaard en use cases het construct om informatie rondom de vaccinatie vast te leggen en uitwisselen middels standaarden en bieden hiermee bij implementatie en gebruik in de vaccinatieketen de basis voor interoperabiliteit. Dit zorgt bij borging in alle vijf lagen van het vijflagenmodel van Nictiz voor betrouwbare en relevante gegevensbeschikbaarheid ten dienste van de gehele vaccinatieketen.
1.6.1 Richtlijn en proces
1.6.1.1 Overdracht en opvragen vaccinatiegegevens
Richtlijnen met betrekking tot informatie-uitwisseling in de vaccinatieketen rond registreren, overdragen en opvragen van vaccinatiegegevens tussen zorgverleners en/of publieke gezondheidszorg zijn op moment van publicatie niet beschreven voor deze informatiestandaard.
1.6.2 Reikwijdte Informatiestandaard
De reikwijdte van de informatiestandaard beslaat de functionele beschrijvingen en de dataset voor alle gegevensuitwisselingen binnen één of meerdere zorgprocessen.
1.6.3 Infrastructuur
De uitwisseling tussen zorgverleners en/of publieke gezondheidszorg is niet gedefinieerd in deze informatiestandaard. De specificatie van de infrastructuur waarover berichten worden uitgewisseld is daarom ook alleen voor de patiënt use case beschreven op moment van publicatie.
1.7 Kwalificatie
Op basis van dit functioneel ontwerp en de daarbij behorende dataset wordt een kwalificatiescript opgesteld. Het opstellen van kwalificatiescripts valt buiten de scope van dit functioneel ontwerp hier beschreven. Voor meer informatie zie de websitepagina over Nictiz kwalificaties.
MedMij kwalificaties en specificaties rondom inhoud en proces in het kader van kwalificaties voor de patiënt use case zijn op de [Kwalificatiepagina] te vinden.
2 Use case(s)
Een use case is een specifieke beschrijving van een praktijksituatie in de zorg waarbij voor een concrete situatie het uitwisselen van informatie wordt beschreven aan de hand van actoren (mensen, systemen) en transacties (welke informatie wordt wanneer uitgewisseld). Een use case is een verbijzondering van een specifiek onderdeel van het zorgproces. Een informatiestandaard kan bestaan uit één of meerdere use cases. Iedere use case koppelt met een scenario in ART-DECOR. Wanneer verschillende use cases gebruik maken van hetzelfde scenario kan een andere indeling gewenst zijn, bijvoorbeeld op basis van proces. In dit functioneel ontwerp wordt elke use case geanalyseerd en uitgewerkt.
2.1 Use case 1 - Beschikbaarstellen en raadplegen van alle bekende vaccinaties ten behoeve van een PGO (Persoonlijke Gezondheids Omgeving) (PULL)
|
|
De patiënt use case is momenteel nog in ontwikkeling en nog niet geschikt voor gebruik! |
De gegevensdienst voor de patiënt use case is op moment van publicatie nog de enige vastgestelde use case voor deze informatiestandaard. Dit behelst de uitwisseling van vaccinatiegegevens over een individu vanuit een vaccinerende partij (zorgverlener) of het RIVM (als houder van vaccinatiegegevens) naar de burger toe, in zijn/haar Persoonlijke Gezondheids Omgeving (PGO), middels het MedMij afsprakenstelsel. Dit wordt ook wel de patiënt use case genoemd. In het kader van het MedMij afsprakenstelsel is deze beschreven op de Nictiz MedMij gegevensdienst pagina zoals gebruikelijk. De patiënt use case kan geraadpleegd worden door op het MedMij logo te klikken:
