Opvragen en versturen labwaarden

{{#customtitle:Ontwerp Medicatieproces|Ontwerp Medicatieproces}}

Inleiding

Doel en scope

Dit document beschrijft hoe de zorgtoepassing medicatieproces is ontworpen, en hoe de toepassing het farmaceutisch proces ondersteunt. Nog niet alle activiteiten van het proces worden ondersteund. Voor mogelijke toekomstige ontwikkelingen wordt verwezen naar het document [EMD plus].

Het ontwerp medicatieproces beschrijf het ambulante farmaceutisch proces en de ondersteuning ervan. Deze ondersteuning omvat het raadplegen en opleveren van voorschriften, verstrekkingen en potentiële contra-indicaties. Ook omvat het ontwerp het verzenden van een recept of een recept vooraankondiging als opdacht naar de verstrekker. Tenslotte wordt het verstrekkingsresultaat naar de voorschrijver verzonden.

Beschrijving van de informatiestandaard

De arts en de apotheker zijn verbonden met elkaar door middel van het Electronisch Medisch Dossier (EMD). Hierbij verstuurt de arts medicatievoorschrijvingen naar de apotheker. Vervolgens verstrekt de apotheker de medicatie aan de patiënt.

De volgende transacties kunnen worden uitgevoerd in het medicatieproces. Bij de transacties staat welke actoren een rol spelen in de transactie en of de transactie optioneel of required is binnen het profiel van het extramurale medicatieproces.

Tabel Transacties, actoren en omschrijvingen

Transacties	Actoren	Omschrijving	Optionaliteit
Medicatievoorschriften versturen (met of zonder elektronische handtekening)	Medicatievoorschrift-zender Medicatievoorschrift-ontvanger	Versturen van een medicatievoorschrift. Dit kan zowel met als zonder elektronische handtekening. Een voorschrift zonder EH kan gezien worden als een vooraankondiging van het rechtsgeldige voorschrift met EH. Uitzondering: Bij het verstrekken van Opium is een voorschrift met elektronische handtekening niet rechtsgeldig en voldoet alleen een handgeschreven voorschrift met onuitwisbare inkt.	O
Medicatieverstrekking versturen	Medicatievoorschrift-zender Medicatievoorschrift-ontvanger	Notificeren van medicatievoorschrijver dat er een medicatieverstrekking is gedaan.	O
Verstrekkingen raadplegen	Medicatiebewaker Verstrekkingen-verstrekker	Bewaakt de medicatieveiligheid van het voorschrift of de verstrekking door te kijken naar de al verstrekte verstrekkingen.	R
Condities opvragen	Medicatiebewaker Conditieverstrekker	Bewaakt de medicatieveiligheid van het voorschrift of de verstrekking door te kijken naar eventuele contra-indicaties.	R
Medicatievoorschriften opvragen	Medicatiebewaker Voorschriften-verstrekker	Bewaakt de medicatieveiligheid van het voorschrift of de verstrekking door te kijken naar de al verstrekte voorschriften.	O

Procesflow

Het extramurale medicatieproces begint wanneer de patiënt medicatie voorgeschreven krijgt (inclusief herhaalrecept) of wanneer de arts iets wijzigt in de medicatie die de patiënt gebruikt. De arts controleert voor het voorschrijven op o.a. interacties met andere geneesmiddelen, contra-indicaties, allergiën en dosering. Daarnaast wordt er gekeken naar de medicatiegeschiedenis en gebruik van de patiënt. Wanneer er na het controleren geen reden is om de medicatie niet voor te schrijven, schrijft de arts de medicatie voor en informeert hierover de verstrekker. De voorschrijver zal in veel gevallen eerst een vooraankondiging sturen en later een rechtsgeldig voorschrift (met elektronische handtekening). De verstrekker ontvangt het voorschrift en ook de verstrekker voert medicatieveiligheid uit door te kijken naar de medicatiegeschiedenis en te controleren op o.a. interacties met andere geneesmiddelen, contra-indicaties, allergiën en dosering. Wanneer de apotheker vraagtekens zet bij de medicatie kan hij contact zoeken met de arts en een overleg hebben over de medicatie. Eventueel zal de arts dan een nieuw voorschrift verstrekken. Wanneer de voorgeschreven medicatie getoetst is en er zijn geen twijfels dan wordt de medicatie verstrekt en brengt de verstrekker de voorschrijver op de hoogte van de verstrekking.

Transacties

Transactie Medicatievoorschriften versturen

Doel

Versturen van een medicatievoorschrift. Dit kan zowel met als zonder elektronische handtekening. Een voorschrift zonder EH kan gezien worden als een vooraankondiging van het rechtsgeldige voorschrift met EH.

Uitzondering: Bij het verstrekken van Opium is een voorschrift met elektronische handtekening niet rechtsgeldig en voldoet alleen een handgeschreven voorschrift met onuitwisbare inkt.

Actoren

1. Medicatievoorschrift-zender
2. Medicatievoorschrift-ontvanger

Interacties

1. verzoekUitvoerenVoorschrift

Usecase

Precondities:

• De voorschrijver is ingelogd in het systeem en is geautoriseerd om medicatie voor te schrijven met juiste authenticatie.

Trigger: Patiënt heeft medicatie nodig.

Basic flow:

1. De voorschrijver maakt een keuze voor de medicatie die hij wil voorschrijven aan de hand van de klachten die de patiënt heeft.
2. Bij het consult en het voorschrijven worden de gegevens uit het eigen patiëntdossier geraadpleegd.
3. De voorschrijver is verantwoordelijk zich ervan te vergewissen dat hij tijdens een consult het meest actuele medicatieoverzicht heeft. De voorschrijver zorgt ervoor dat alle informatie aanwezig is (medicatieveiligheid bewaken).
4. De voorschrijver ondertekent het voorschrift met een elektronische handtekening.
5. De voorschrijver verstuurt het medicatievoorschrift (bericht verzoekUitvoerenVoorschrift) naar de verstrekker.
6. Het systeem van de verstrekker ontvangt het medicatievoorschrift en toont de gegevens uit het bericht aan de verstrekker.

Alternatieve flow:

• Het bericht komt niet aan, er komt een foutmelding terug, ontvangstbevestiging komt niet aan, of het bericht kan niet verstuurd worden door een bepaalde oorzaak.
  • Het versturen wordt nog 3 keer geprobeerd met intervallen van 10 minuten. Dit patroon wordt na een uur herhaald. Als er dan nog geen succes is dan wordt er een melding gestuurd naar de beheerder.
  • Er wordt een uitvallijst aangemaakt zodat te zien is welke medicatievoorschriften niet zijn verzonden.
• De voorschrijver wil alleen een aankondiging sturen van het voorschrift
  • Een elektronische handtekening is dan niet nodig en stap 4 zal overgeslagen worden.

Postcondities:

• Het medicatievoorschrift is verstuurd naar de verstrekker.

Transactie Medicatieverstrekking versturen

Doel

Versturen van een bericht (notificatie) naar medicatievoorschrijver dat er een medicatieverstrekking is gedaan.

Actoren

1. Medicatieverstrekking-zender
2. Medicatieverstrekking-ontvanger

Interacties

1. meldVerstrekking

Usecase

Preconditities:

• De verstrekker is ingelogd in het systeem en is geautoriseerd om medicatie te verstrekken met juiste authenticatie.

Trigger: Ontvangst van voorschrift van voorschrijver.

Basic flow:

1. De gegevens uit het patiëntdossier worden geraadpleegd en er wordt geverifieerd of de gegevens in het patiëntendossier nog correct zijn.
2. Het voorschrift wordt geregistreerd en gecontroleerd. Het originele voorschrift wordt gearchiveerd.
3. De verstrekker zorgt ervoor dat hij op de hoogte is van de actuele situatie van de patiënt (medicatieveiligheid bewaken).
4. Er wordt een keuze gemaakt voor het geneesmiddelproduct door het voorschrift te vertalen naar een geneesmiddel van een specifieke fabrikant in een bepaalde verpakking.
5. De verstrekker verstrekt de medicatie aan de patiënt.
6. Alle geneesmiddelen die verstrekt zijn aan de patiënt (al dan niet op recept) worden geregistreerd.
7. De verstrekker actualiseert de medicatiegegevens in het eigen patiëntdossier.
8. De verstrekker stuurt een meldVerstrekking bericht naar de voorschrijver om de voorschrijver te informeren over de verstrekking.
9. Het systeem van de voorschrijver ontvangt het bericht, zorgt voor een melding aan de voorschrijver en verwerkt de informatie in het systeem.

Alternatieve flow:

• Er zijn redenen te vinden aan de hand van de medicatiebewakingsignalen dat het medicatievoorschrift niet geschikt is voor de patiënt.
  • De verstrekker gaat in overleg met de voorschrijver en samen maken zij een andere medicatiekeuze.
• Het bericht komt niet aan, er komt een foutmelding terug, ontvangstbevestiging komt niet aan, of het bericht kan niet verstuurd worden door een bepaalde oorzaak.
  • Het versturen wordt nog 3 keer geprobeerd met intervallen van 10 minuten. Dit patroon wordt na een uur herhaald. Als er dan nog geen succes is dan wordt er een melding gestuurd naar de beheerder.
  • Er wordt een uitvallijst aangemaakt zodat te zien is welke medicatievoorschriften niet zijn verzonden.

Postcondities:

• De medicatie is verstrekt en de voorschrijver is op de hoogte van de verstrekking.

Transactie Medicatiebewaking/veiligheid uitvoeren

Doel

Bewaken van de medicatieveiligheid van het voorschrift of de verstrekking door te kijken naar de al verstrekte voorschriften en verstrekkingen en potentiële contra-indicaties.

Transactie Medicatievoorschriften opvragen

Actoren

1. Medicatiebewaker
2. Voorschrift-verstrekker

Interacties

1. opvragenVoorschriftenlijst
2. opvragenVoorschriften
3. opleverenVoorschriftenlijst
4. opleverenVoorschriften

Usecase

Preconditities:

• De medicatiebewaker is ingelogd in het systeem en is geautoriseerd om de medicatieveiligheid te bewaken met juiste authenticatie.

Trigger: Er is een medicatievoorschrift of verstrekking geschreven dat getoetst moet worden op veiligheid. Basic flow:

1. De medicatiebewaker stuurt een opvragenVoorschriftenlijst bericht naar de voorschrift-verstrekker.
2. De voorschrift-verstrekker ontvangt en bericht verzamelt alle gegevens over de betreffende patiënt.
3. De voorschrift-verstrekker stuurt een opleverenVoorschriftenlijst bericht terug naar de medicatiebewaker.
4. Het systeem van de medicatiebewaker ontvangt het bericht en toont de gegevens op het scherm voor de medicatiebewaker.

Alternatieve flow:

• De medicatievoorschriften zijn maar tot een bepaalde datum nuttig.
  • De opvrager geeft bij stap 1 een datum op tot waar hij de historische medicatievoorschriften van de patiënt wil ontvangen.
• Het bericht komt niet aan, er komt een foutmelding terug, ontvangstbevestiging komt niet aan, of het bericht kan niet verstuurd worden door een bepaalde oorzaak.
  • Het versturen wordt nog 3 keer geprobeerd met intervallen van 10 minuten. Dit patroon wordt na een uur herhaald. Als er dan nog geen succes is dan wordt er een melding gestuurd naar de beheerder.
  • Er wordt een uitvallijst aangemaakt zodat te zien is welke medicatievoorschriften niet zijn verzonden.

Postcondities

• De medicatievoorschriften zijn opgevraagd en overzichtelijk getoond aan de voorschrijver.

Transactie Medicatieverstrekkingen raadplegen

Actoren

1. Medicatiebewaker
2. Verstrekking-verstrekker

Interacties

1. opvragenVerstrekkingenlijst
2. opvragenVerstrekkingen
3. opleverenVerstrekkingenlijst
4. opleverenVerstrekkingen

Usecase

Preconditities:

• De medicatiebewaker is ingelogd in het systeem en is geautoriseerd om de medicatieveiligheid te bewaken met juiste authenticatie.

Trigger: Er is een medicatievoorschrift of verstrekking geschreven dat getoetst moet worden op veiligheid.

Basic flow:

1. De medicatiebewaker stuurt een opvragenVerstrekkingenlijst bericht naar de verstrekking-verstrekker.
2. De verstrekking-verstrekker ontvangt en bericht verzamelt alle gegevens over de betreffende patiënt.
3. De verstrekking-verstrekker stuurt een opleverenVerstrekkingenlijst bericht terug naar de medicatiebewaker.
4. Het systeem van de medicatiebewaker ontvangt het bericht en toont de gegevens op het scherm voor de medicatiebewaker.

Alternatieve flow:

• De medicatieverstrekkingen zijn maar tot een bepaalde datum nuttig.
  • De opvrager geeft bij stap 1 een datum op tot waar hij de historische medicatievoorschriften van de patiënt wil ontvangen.
• Het bericht komt niet aan, er komt een foutmelding terug, ontvangstbevestiging komt niet aan, of het bericht kan niet verstuurd worden door een bepaalde oorzaak.
  • Het versturen wordt nog 3 keer geprobeerd met intervallen van 10 minuten. Dit patroon wordt na een uur herhaald. Als er dan nog geen succes is dan wordt er een melding gestuurd naar de beheerder.

Postcondities:

• De medicatievoorschriften zijn opgevraagd en overzichtelijk getoond aan de voorschrijver.

Transactie Condities opvragen

Actoren

1. Medicatiebewaker
2. Conditie-verstrekker

Interacties

1. opvragenPotentielecontraindicatieslijst
2. opleverenPotentielecontraindicatieslijst

Usecase

Preconditities:

• De medicatiebewaker is ingelogd in het systeem en is geautoriseerd om de medicatieveiligheid te bewaken met juiste authenticatie.

Trigger: Er is een medicatievoorschrift of verstrekking geschreven dat getoetst moet worden op veiligheid.

Basic flow:

1. De medicatiebewaker stuurt een opvragenPotentielecontraindicatieslijst bericht naar de conditie-verstrekker.
2. De conditie-verstrekker stuurt een opleverenPotentielecontraindicatieslijst bericht terug naar de medicatiebewaker.
3. Het systeem van de medicatiebewaker ontvangt het bericht en toont de gegevens op het scherm voor de medicatiebewaker.

Alternatieve flow:

• Het bericht komt niet aan, er komt een foutmelding terug, ontvangstbevestiging komt niet aan, of het bericht kan niet verstuurd worden door een bepaalde oorzaak.
  • Het versturen wordt nog 3 keer geprobeerd met intervallen van 10 minuten. Dit patroon wordt na een uur herhaald. Als er dan nog geen succes is dan wordt er een melding gestuurd naar de beheerder.

Postcondities:

• De condities zijn opgevraagd en overzichtelijk getoond aan de voorschrijver.

Beschrijving van de informatiestandaard

Korte beschrijving

Het document beschrijft de informatiestandaard medicatieproces labwaardenoverdracht. Hierin staan de transacties beschreven die uitgevoerd kunnen worden door zorgverleners voor het ophalen en verstrekken van labwaarden.

Het profiel medicatieproces labwaardenoverdracht geeft inzicht in het gebruik van gestandaardiseerde berichten voor het uitwisselen van labwaarden. Hiervoor heeft Nictiz technische berichten ontwikkeld die de uitwisseling mogelijk maken. Met deze technische berichten hebben zorgverleners direct inzicht in de labuitslagen van hun patiënten en voeren hiermee bewaking uit bij het voorschrijven of verstrekken van medicatie. Dit bevordert de medicatieveiligheid.

De scope van de informatiestandaard is het uitwisselen van labwaarden tussen labwaardenopvragers en labwaardenverstrekkers. Labwaardenopvragers zijn zorgverleners die voor de behandeling van hun patiënt labwaarden nodig hebben, zoals huisartsen, apothekers en specialisten. Labwaardenverstrekkers zijn zorginstellingen die uitslagen onder zich hebben, zoals laboratoria en huisartsen.

De doelgroepen van dit document zijn huisartsen, ziekenhuisapothekers, apothekers, artsen, ICT-leveranciers en infrastructuur-leveranciers.

Labwaardenoverdracht

Bij de informatiestandaard labwaardenoverdracht wordt er informatie uitgewisseld tussen een labwaardenopvrager en labwaardenverstrekker. Een labwaardenopvrager kan bijvoorbeeld een arts, huisarts of apotheker zijn. Een labwaardenverstrekker is meestal een laboratorium. De labwaardenopvrager vraagt de resultaten op van labtesten van een patiënt, meestal voordat er een verstrekking of voorschrift uitgeschreven wordt, zodat de zorgverlener weet dat dit niet conflicteert met de resultaten van de labtesten. Hij kan dit rechtstreeks bij de verstrekker opvragen, maar het is ook mogelijk dat er een index tussen zit die bijhoudt welke organisaties er labwaarden van een patiënt beschikbaar hebben gesteld. Indien via een index labwaarden worden uitgewisseld is de transactie ‘aanmelden labwaarden’ ook van toepassing. Bij deze transactie geef je aan dat je labwaarden beschikbaar wilt stellen voor anderen. Deze transactie wordt hier echter niet beschreven, omdat deze afhankelijk is van de zorginfrastructuur die gebruikt wordt.

De informatiestandaard medicatieproces labwaardenoverdracht beschrijft de transacties die uitgevoerd worden tussen zorgverleners en laboratoria. In onderstaand plaatje staat weergegeven welke transacties een rol spelen en welke rol er binnen het systeem aanwezig moet zijn (actoren).

De volgende actoren (systemen) spelen een rol binnen het medicatieproces labwaarden. Bij elke actor is weergegeven bij welke transactie(s) het een rol heeft en of de transactie verplicht is.

Transacties	Actoren	Omschrijving	Optionaliteit
Opvragen labwaarden	Labwaardenopvrager labwaardenverstrekker	Vraagt labwaarden van een patiënt op	R

Procesflow

De patiënt bezoekt de arts met een gezondheidsklacht. De arts besluit voor nader onderzoek een laboratoriumonderzoek uit te laten voeren. Op aanvraag van de arts bepaalt het laboratorium de labwaarden van de patiënt. Het laboratorium registreert deze waarden in het laboratoriuminformatiesysteem (LIS). De arts krijgt een rapport met het resultaat van het labonderzoek. Voor de medicatieveiligheid van bepaalde patiënten is het essentieel dat labwaarden ook aanwezig zijn bij andere zorgverleners waar de patiënt mee te maken heeft, zoals verstrekkers van medicatie. Deze zorgverleners kunnen de gegevens ophalen of opvragen uit het LIS en vervolgens gebruiken voor de medicatiebewaking.

Transacties

Opvragen en versturen labwaarden

Doel

Labwaarden kunnen op verschillende manieren worden overgedragen. De volgende use cases behandelen het opvragen van gegevens met en zonder index:

• Met index. Indien er een index aanwezig is in de zorginfrastructuur is, kan de labwaardenopvrager op ieder moment zelf de gegevens ophalen bij de labwaardenverstrekker. De index houdt bij welke labwaardenverstrekker gegevens beschikbaar heeft gesteld van een patiënt. Hiertoe moeten de gegevens wel aangemeld zijn bij de index door de labwaardenverstrekker.
• Zonder index. Indien er geen index gebruikt wordt in de zorginfrastructuur, dan vraagt de labwaardenopvrager de gegevens direct op bij de labwaardenverstrekker. De labwaardenopvrager stuurt hiervoor een verzoek naar de labwaardenverstrekker en deze stuurt als reactie zelf de labwaarden naar de labwaardenopvrager.

Actoren

1. Labwaardenopvrager
2. Labwaardenverstrekker

Interacties

1. opvragen labuitslagen (zie IH Labuitslagen)
2. opleveren labuitslagen (zie IH Labuitslagen)

De volgende labwaarden kunnen momenteel opgeleverd worden:

Use case Labwaarden opvragen en versturen met index

De labwaardenopvrager gebruikt een infrastructuur met index.

Precondities:

• De labwaardenopvrager is ingelogd in zijn zorgsysteem en is geautoriseerd om de labwaarden op te halen via een geaccepteerde zorginfrastructuur.
• De labwaardenverstrekker heeft labwaarden aangemeld op de index en stelt deze hierdoor beschikbaar aan de labwaardenopvrager.

Trigger: De patiënt komt bij de zorgverlener voor een behandeling, een voorschrift of een verstrekking.

Basic flow:

1. De labwaardenopvrager verifieert de identiteit van de patiënt.
2. De labwaardenopvrager zoekt de patiëntgegevens in zijn zorginformatiesysteem.
3. De labwaardenopvrager vraagt met zijn zorginformatiesysteem via de zorginfrastructuur de labwaarden op bij de labwaardenverstrekker (bericht opvragen labuitslagen).
4. Het informatiesysteem van de labwaardenverstrekker stuurt geautomatiseerd (zonder tussenkomst van een medewerker) de labwaarden naar de zorgverlener (bericht opleveren labuitslagen).
5. Het zorginformatiesysteem van de labwaardenopvrager toont de labwaarden aan de zorgverlener op het scherm.
6. De labwaardenopvrager gebruikt de labwaarden voor medicatiebewaking.
7. De patiënt krijgt op basis van de medicatiebewaking een passend medicatieadvies.

Alternatieve flows:

• De patiënt is niet bekend in het zorginformatiesysteem van de labwaardenopvrager. Als behandelend zorgverlener is het wel mogelijk om de labwaarden op te halen.
  • De patiënt wordt geregistreerd in het zorginformatiesysteem.
  • De labwaardenopvrager haalt vervolgens de labwaarden op (stap 3).
• Er zijn geen labwaarden in het systeem van de labwaardenverstrekker.
  • In dit geval wordt er een melding gegeven dat de labwaarden er niet zijn.
• De patiënt heeft geen toestemming gegeven voor het delen van de labwaarden. Deze toestemming staat niet in de zorginfrastructuur.
  • In dit geval wordt er een melding gegeven dat er geen labwaarden zijn.
  • Aan de patiënt wordt gevraagd om zelf de labwaarden bij het laboratorium op te halen en terug te komen met de labwaarden voor verdere behandeling.
  • Aan de patiënt wordt het advies gegeven om toestemming te geven, zodat zijn zorgverlener rechtstreeks voor een behandeling de gegevens kan inzien.

Postcondities:

• De labwaardenopvrager heeft de laboratoriumwaarden.

Use case Labwaarden opvragen en versturen zonder zorginfrastructuur

De labwaardenopvrager en -verstrekker gebruiken geen index.

Precondities:

• De labwaardenopvrager is ingelogd in zijn zorgsysteem.
• Op het informatiesysteem van de labwaardenverstrekker staan labwaarden.
• Er is een beveiligde manier waarop gegevens elektronisch tussen labwaardenopvrager en –verstrekker uitgewisseld worden.
• De patient geeft toestemming voor het opvragen van zijn labwaarden aan de labwaardenopvrager.

Trigger: De patiënt komt bij de zorgverlener voor een behandeling, een voorschrift of een verstrekking.

Basic flow:

1. De labwaardenopvrager verifieert de identiteit van de patiënt.
2. De labwaardenopvrager zoekt de patiëntgegevens in zijn zorginformatiesysteem.
3. De labwaardenopvrager vraagt vanuit zijn zorginformatiesysteem de labwaarden op bij de labwaardenverstrekker (bericht opvragen labuitslagen).
4. De labwaardenverstrekker stuurt met zijn informatiesysteem de labwaarden naar het zorginformatiesysteem van de labwaardenopvrager (bericht opleveren labuitslagen).
5. Het zorginformatiesysteem van de labwaardenopvrager toont de labwaarden aan de zorgverlener op het scherm.
6. De labwaardenopvrager gebruikt de labwaarden voor medicatiebewaking.
7. De patiënt krijgt op basis van de medicatiebewaking een passend medicatieadvies.

Alternatieve flows:

• De patiënt is niet bekend in het zorginformatiesysteem. Als behandelend zorgverlener is het wel mogelijk om de labwaarden op te halen.
  • De patiënt wordt geregistreerd.
  • De labwaardenopvrager haalt de labwaarden op (stap 3).
• Er zijn geen labwaarden in het informatiesysteem van de labwaardenverstrekker van de betreffende patient.
  • In dit geval wordt er een melding gegeven dat de labwaarden er niet zijn.

Postcondities:

• De zorgverlener heeft de laboratoriumwaarden.