Gebz:V3.2 Ontwerpen

1 1 Inleiding

1.1 1.1 Algemeen

Deze pagina beschrijft het functioneel ontwerp voor de informatiestandaard Perinataal Woordenboek & Dataset (PWD) versie 3.2. Het beschrijft voor alle scenario's (in dit document use cases genoemd) uit de informatiestandaard de transacties, transactiegroepen, de systemen, de systeemrollen en de bedrijfsrollen van zorgverleners of patiënten. Daarvoor worden de eisen gegeven voor het sturen of ontvangen van gegevens. In hoofdstuk 2 wordt verder ingegaan op wat een use case inhoudt. Per use case zijn de nadere details beschreven. Voor meer informatie over informatiestandaarden en hoe deze worden ontwikkeld, zie de Nictiz webpagina voor informatiestandaarden. Voor de verklaring van de begrippen die voorkomen in het functioneel ontwerp wordt verwezen naar het begrippenoverzicht op de Nictiz website.

Het PWD is bedoeld voor het uitwisselen van patiëntengegevens ter verbetering van de perinatale zorgverlening, screening, diagnostiek en voor het aanleveren van gegevens voor perinatale registraties en wetenschappelijk onderzoek. Het Geboortezorg zorg proces, dat deze informatiestandaard omvat, is beschreven in het hoofddocument gegevensuitwisseling in de perinatale keten. In de onderstaande afbeelding is de globale informatiestroom gevisualiseerd: [nog toevoegen]

1.2 1.2 Doelgroep

De doelgroepen van dit functionele ontwerp zijn:

• Zorgverleners en medewerkers (gebruikers) in de geboortezorg die het PWD gebruiken.
• Zorgaanbieders in de perinatale zorgketen.
• XIS-leveranciers van zowel zorgverleners/ zorgaanbieders en patient/ PGO.
• Koepelorganisaties van zorginstellingen, beroepsverenigingen van zorgverleners en belangenverenigingen van cliënten.
• Implementers, projectleiders, architecten etc.

2 2 Kaders & uitgangspunten

2.1 2.1 Richtlijn en proces

De gegevensrichtlijnen Geboortezorg (PWD) geeft de berichten- en gegevenssets die nodig zijn om de informatievoorziening binnen de Geboortezorg adequaat te ondersteunen. Het vormt de basis voor de informatiestandaard Geboortezorg (GZ).

2.2 2.2 Reikwijdte Informatiestandaard

De reikwijdte van de informatiestandaard beslaat de functionele beschrijvingen en de dataset voor alle gegevensuitwisselingen binnen één of meerdere zorgprocessen in de geboortezorg.

2.3 2.3 Infrastructuur

De berichten, die beschreven zijn in deze informatiestandaard, kunnen over elke willekeurige infrastructuur worden getransporteerd. De specificatie van deze infrastructuur valt buiten de scope van deze informatiestandaard.

NB: FHIR specificiaties voor deze informatiestandaard worden uitgewerkt in de FHIR Implementation Guide Geboortezorg [bron FHIR implementation guide nog toevoegen].

2.4 2.4 Kwalificatie

Op basis van dit FO en de daarbij behorende dataset wordt een kwalificatiescript opgesteld. Het opstellen van kwalificatiescripts valt buiten de scope van dit FO. Voor meer informatie zie de websitepagina over Nictiz kwalificaties

3 3 Use case(s)

Een use case is een specifieke beschrijving van een praktijksituatie in de geboortezorg waarbij voor een concrete situatie het uitwisselen van informatie wordt beschreven aan de hand van actoren (mensen, systemen) en transacties (welke informatie wordt wanneer uitgewisseld). Een use case is een verbijzondering van een specifiek onderdeel van het zorgproces in de geboortezorg. De PWD informatiestandaard bestaat uit meerdere use cases. Iedere use case koppelt met een scenario in ART-DECOR. Wanneer verschillende use cases gebruik maken van hetzelfde scenario kan een andere indeling gewenst zijn, bijvoorbeeld op basis van proces. In dit FO wordt elke use case geanalyseerd en uitgewerkt.

3.1 3.1 Algemeen

In de geboortezorg is sprake van meerdere use cases. Deze use cases zijn afgestemd met de gebruikers zowel cliënten als zorgverleners. Een samenvatting van de use cases wordt getoond in onderstaand figuur. <figuur nog invoegen>

3.6 3.4 Informatieoverdracht

3.6.1 3.4.1 Systemen & Systeemrollen

Zowel de zorgverlener Bron als de zorgzorgverlener Ontvanger maken ieder gebruik van een informatiesysteem:

• XIS (Zorgverlener Bron)
• XIS (Zorgverlener Ontvanger)

Componenten diagram van systemen en systeemrollen

3.6.2 3.4.2 Transacties & Transactiegroepen

Het uitwisselen van gegevens tussen de verschillende systeemrollen gebeurt op basis van transacties. Een transactiegroep is een verzameling van bij elkaar horende transacties (bijvoorbeeld een vraag- en antwoordbericht) vormt een zogeheten transactiegroep.

3.6.3 3.4.3 Samenhang bedrijfsrollen, activiteiten, transacties, systeemrollen en transactiegroepen

Use Case(s) (Scenario's)	Transactiegroep	Transacties	Systeemrol(len)	Systemen	Bedrijfsrollen
Zorgverlener publiceert gegevens uit zorgproces	Publiceren (PUSH)	Publiceren gegevens verloskundig consult		XIS Zorgverlener Bron	Zorgverlener Bron
	Publiceren (PUSH)	Publiceren gegevens gynaecologisch consult		XIS Zorgverlener Bron	Zorgverlener Bron
	Publiceren (PUSH)	Publiceren gegevens echoscopie		XIS Zorgverlener Bron	Zorgverlener Bron
	Publiceren (PUSH)	Publiceren gegevens kraamzorg		XIS Zorgverlener Bron	Zorgverlener Bron
	Publiceren (PUSH)	Publiceren gegevens huisartsconsult		XIS Zorgverlener Bron	Zorgverlener Bron
	Publiceren (PUSH)	Publiceren gegevens vorige zwangerschap indien nog niet toegankelijk en vindbaar		XIS Zorgverlener Bron	Zorgverlener Bron
Zorgverlener publiceert cliënt-vragenlijst	Publiceren (PUSH)	Zorgverlener maakt in te vullen cliënt-vragenlijst toegankelijk en vindbaar (bijv. bevalplan)		XIS Zorgverlener Bron	Zorgverlener Bron
Zorgverlener stelt relevante algemene informatie (pdf) beschikbaar aan cliënt	Publiceren (PUSH)	Publiceren relevante algemene informatie (bijv. informatie aangaande voeding, alcohol, tabak)		XIS Zorgverlener Bron	Zorgverlener Bron
Zorgverlener publiceert beschikbare informatie niet, vanwege aanwezigheid bezwaar, of ontbreken toestemming van cliënt.	Publiceren (PUSH)	Cliënt heeft bezwaar tegen het publiceren van gegevens (opt-out) + Cliënt heeft geen uitdrukkelijke toestemming gegeven voor publiceren van gegevens (geen opt-in).		XIS Zorgverlener Bron	Zorgverlener Bron

Tabel Publiceren

4 4 Aanvullende informatie

In dit deel van het FO wordt een opsomming gegeven van de zorginformatiemodellen, zibs, die in de dataset worden gebruikt. Een belangrijke afspraak is dat zibs uit publicatie 2017 worden gebruikt, omdat bij start van ontwikkeling van de dataset dit de vingerende dataset was en er hiervoor FHIR profielen zijn ontwikkeld. Echter, in publicatie 2020 zijn zibs of waardelijsten beschikbaar die mede gebaseerd zijn op commentaar uit de Expertgroep Eenheid van Taal geboortezorg. Een aantal van deze zibs worden gebruikt in dataset 3.2. Bij een zib zal een beschrijving worden gegeven hoe de zib moet worden gebruikt in de systemen en uit welke publicatie de zib en/of waardelijsten komen.

4.1 4.1 Aanwijzingen / eisen voor functionaliteit van systemen per zib

PWD versie 3.2. bestaat uit zorginformatiebouwsteenen (zibs) of geboortezorgspecifieke bouwstenen (CIMs). Hieronder een overzicht van zibs en kandidaat zib(s) die in de dataset versie 3.2 worden gebruikt. Per zib wordt een beschrijving gegeven hoe deze in de geboortezorg gebruikt wordt en welke functionele eisen aan de systemen worden gesteld. De indeling van de zibs publicaties wordt voor het overzicht gebruikt.

Gegevensmodel/zib	Publicatie	Functionele eis	Functioneel
Betaler	2017	Gegevens over betaler zijn nieuw in de geboortezorg dataset 3.2. Het is geïntroduceerd door de kraamzorg, maar relevant voor alle partijen in de geboortezorg. Functionele eis: Zorgverleners moeten deze gegevens in hun systemen vast kunnen leggen waarna desgewenst deze gegevens gedeeld kunnen worden in de keten geboortezorg. Noot: Het is voor te stellen dat werkprocessen in de diverse betrokken zorginstellingen verschillend zijn, waardoor gegevens met betrekking tot betaler verschillend kan worden verwerkt.	zib Betaler
Contact	2017
Contactpersoon	2017	In de geboortezorg is de partner van de vrouw een contactpersoon. Bij relatie kan de zorgverlener aangeven of het bijvoorbeeld gaat om partner van de vrouw of echtgenoot van de vrouw. Bij rol kan dan worden aangegeven dat het gaat om eerste contactpersoon. De waardelijsten bij Relatie en Rol worden gebruikt, maar niet elke waarde is relevant in de geboortezorg.	zib Contactpersoon
Patient	2017	In de geboortezorg wordt de zib gebruikt voor het vastleggen van gegevens van de vrouw/ zwangere en van het kind. Er is nog discussie over het gebruik van de zib voor een foetusdossier. Aan de zib is het element Rangnummer toegevoegd ten behoeve van het gebruik van de zib voor vastleggen van gegevens van het kind. Functionele eisen: De zorgverlener moet gegevens van de vrouw volgens de zib Patiënt kunnen vastleggen in het systeem. De zorgverlener moet gegevens van het geboren kind of kinderen volgens de zib Patiënt kunnen vastleggen in het systeem. Als bij het geboren kind de Meerlingindicator Ja is, dan moet het systeem de mogelijkheid bieden om het Rangnummer vast te leggen. Het systeem kan, indien gewenst naast de BSN als Identificatienummer ook andere identificatienummers vastleggen. Zie dataset 3.2, relatie met elementen in dataset 2.3. Het systeem moet bij gebruik van geslacht bij de vrouw default het antwoord 'F Vrouw' vastleggen. Het systeem kan bij gebruik van geslacht voor het geboren kind het antwoord 'UN Ongedifferentieerd' vastleggen en na medisch onderzoek het uiteindelijke vastgestelde geslacht nogmaals vastleggen.	zib Patiënt
Zorgverlener	2017	Indien een identificatienummer als UZI of AGB nummer wordt meegegeven, moeten naam en nummer overeenkomen. Ook de rol die de zorgverlener in het zorgproces vervult, kan worden vastgelegd. Dit kan bijvoorbeeld hoofdbehandelaar of verwijzer zijn. Zie handreiking van de KNMG Handreiking verantwoordelijkheidsverdeling. NOOT: de waardelijst voor ZorgverlenersRol, OID 2.16.840.1.113883.2.4.3.11.60.40.2.17.1.5, is de nieuwe versie van de waardelijst gebruikt die al in prepublicatie 2019 staat. Het element Specialisme is het Medisch specialisme van de zorgverlener. Het betreft hierbij de erkende medische specialismen zoals vermeld in de wet BIG. Bijvoorbeeld huisarts of cardioloog. Voor de geboortezorg is dit wat opgerekt en een domeinspecifieke waardelijst, ZorgverlenerType_32, gemaakt. Deze waardelijst bestaat uit specialismen die ook in UZI en AGB codelijsten staan aangevuld met concepten en coderingen uit Snomed CT. Deze waardelijst is bedoel voor gegevensuitwisseling in de keten geboortezorg. Voor uitwisseling met domeinen buiten de geboortezorg voldoen de coderingen uit UZI- en AGB codelijsten. Functionele eisen zijn: Het EPD systeem moet een zodanige functionaliteit aan de zorgverlener bieden waardoor zorgverleners makkelijk een zorgverlener kan vinden, kiezen en vastleggen.Hiervoor kan een lijst met zorgverleners gebruiken waarmee wordt samengewerkt zodat de zorgverlener makkelijker een zorgverlener kan invullen. Er kan ook een sociale kaart worden gebruikt waardoor zorgverleners voor de zorgverlener makkelijker te vinden zijn. Het EPD systeem moet een ZorgverlenerIdentieficatienummer automatisch invullen als de ZorgverlenerNaam wordt vastgelegd. Als een keuze uit een lijst van zorgverleners wordt gemaakt dan worden alle gegevens van deze zorgverlener automatisch ingevuld. Een zorgverlener kan ook zelf een ZorgverlenerNaam invullen waarna het systeem automatisch de rest van de gegevens vastlegd, waaronder het ZorgverlenerIdentificatienummer.	zib Zorgverlener
Zorgaanbieder	2017	Voorbeelden zijn: verloskundepraktijk, ziekenhuis, kraamzorg organisatie, huisartsenpraktijk. Het EPD systeem moet een zodanige functionaliteit aan de zorgverlener bieden waardoor zorgverleners makkelijk een zorgaanbieder kan vinden, kiezen en vastleggen. Hiervoor kan een lijst met zorgaanbieders gebruiken waarmee wordt samengewerkt zodat de zorgverlener makkelijker een zorgaanbieder kan invullen. Er kan ook een sociale kaart worden gebruikt waardoor zorgaanbieders voor de zorgverlener makkelijker te vinden zijn. Het EPD systeem moet een ZorgaanbiederIdentieficatienummer automatisch invullen als de OrganisatieNaam wordt vastgelegd. Als een keuze uit een lijst van zorgaanbieders wordt gemaakt dan worden alle gegevens van deze zorgaanbieder automatisch in het EPD systeem ingevuld. Een zorgverlener kan ook zelf een OrganisatieNaam invullen waarna het systeem automatisch de rest van de gegevens vastlegd, waaronder het ZorgaabiederIdentificatienummer.	zib Zorgaanbieder
Informed Consent	kandidaat zib	De bouwsteen Informed consent specificeert de gegevens voor de geïnformeerde toestemming van de patiënt. Deze bouwsteen is als kandidaat zib ingediend bij het zib-centrum. De bouwsteen kan gebruikt worden om de toestemming van de vrouw vast te leggen voor zowel de primaire zorgverlening als de aanlevering van gegevens naar Perined en het RIVM. De publicatie Consent is hierbij als bron gebruikt. NOOT: er is een landelijke ontwikkeling voor online toestemmingsvoorziening. Deze is echter nog niet breed in de gezondheidszorg geïmplementeerd. Daarom de bouwsteen Informed consent.
Patiëntbespreking	2020	In de geboortezorg zijn het MDO en het POP de meest gebruikte vormen van patiëntbespreking.	zib Patiëntbespreking
Zorgepisode	2020	De toepassing van de zorgepisode in de geboortezorg wordt toegelicht in de publicatie 'Zandkasteel, of zandbak? Whitepaper Zorgepisodes Geboortezorg'. <url nog toevoegen'. Figuur 6 geeft een visuele weergave van het gebruik van zorgepisode in de geboortezorg.	zib Zorgepisode
Zorgteam	2020	Aan de groep gegevens ZorgTeamLid is de subbouwsteen Tijdsinterval toegevoegd. Aan het zorgteam in de geboortezorg kan een tijdelijk lid worden toegevoegd waarbij met behulp van het tijdsinterval kan worden aangegeven wanneer dit lid onderdeel was van het zorgteam.	zib Zorgteam
Behandelaanwijzing	2017	In de geboortezorg gaat het om het element Behandeling. In deel Vrouw in de dataset gaat het mn om de waarde 'Toediening van een bloedproduct'. Het si voor te stellen dat het voor kan komen dat voor de vrouw ook andere waarden relevant kunnen zijn afhankelijk van de toestand van de vrouw. Dit zal dan het geval zijn bij opname in het ziekenhuis.	zib Behandelaanwijzing
Verrichting	2017	De zib wordt meerdere keren in de dataset gebruikt, in verschillende context. Voor elke context is een waardelijst gemaakt, bijvoorbeeld VerrichtingType_Zwangerschap. Bij elke waardelijst gaat het om een deelverzameling van Snomed CT in het algemeen en in het bijzonder de ReferentieSet 146481000146103 |Dutch obstetric procedures simple reference set (metadata)|. Deze referentieset zal maart 2021 in de publicatie van Snomed CT zitten. In de zib zit een element 'Indicatie' welke verwijst naar de zib Probleem. In de dataset is hier steeds verwezen naar de zib Probleem gebruikt in de dezelfde context als de zib Verrichting. Bijvoorbeeld, dez ib Verrichting wordt gebruikt in het deel Zwangerschap. Bij indicatie wordt verwezen naar zib Probleem in eveneens het deel Zwangerschap.	zib Verrichting
Alert	2017		zib Alert
AllergieIntolerantie	2017		zib AllergieIntolerantie
Blaasfunctie	2017		zib Blaasfunctie
Darmfunctie	2017		zib Darmfunctie
Probleem	2017		zib Probleem
VoedingspatroonZuigeling	2017		zib VoedingspatroonZuigeling
Wond	2017		zib Wond
Zwangerschap	2020		zib Zwangerschap
MedicatieGebruik	2017		zib MedicatieGebruik
Bloeddruk	2017		zib Bloeddruk
Hartfrequentie	2017		zib Hartfrequentie
LaboratoriumUitslag	2017		zib LaboratoriumUitslag
Lichaamsgewicht	2017		zib Lichaamsgewicht
Lichaamslengte	2017		zib Lichaamslengte
Lichaamstemperatuur	2017		zib Lichaamstemperatuur
Polsfrequentie	2017		zib Polsfrequentie
Schedelomvang	2017		zib Schedelomvang
Alcoholgebruik	2017		zib AlcoholGebruik
Burgelijke staat	2017		zib BurgelijkeStaat
Drugsgebruik	2017		zib DrugsGebruik
Familieanamnese	2017		zib Familieanamnese
Gezinssituatie	2017		zib Gezinssituatie
Gezinssituaite van kind	2017		zib GezinssituatieKind
Nationaliteit	2017		zib Nationaliteit
Opleiding	2017		zib Opleiding
Paticipatie in Maatschappij	2017		zib ParticipatieInMaatschappij
Taalvaardigheid vrouw en gezin	2017		zib Taalvaardigheid
TabakGebruik	2017		zib TabakGebruik
Woonsituatie	2017		zib Woonsituatie
Apgar score	2017		zib ApgarScore
Conditie kraamvrouw	2017		zib BarthelIndex
Adresgegevens	2017		sub zib Adresgegevens
Contactgegevens	2017		subzib Contactgegevens
FarmaceutischProduct	2017		subzib FarmaceutischProduct
Naamgegevens	2017		subzib Naamgegevens
Tijdsinterval	2017		subzib Tijdsinterval
Anatomische locatie	2020		subzib AnatomischeLocatie
Metingen	2020		blauwdrukzib Meting
Observaties	kandidaat zib

4.1.1 4.1.1 Aanwijzingen / eisen voor functionaliteit, algemeen

Hieronder een aantal algemene eisen voor de systemen in de geboortezorg op basis van ervaringen en vragen van zorgverleners.

1. Inbouwen zorginformatiebouwstenen, zibs, in systemen omdat alles moet worden ingevuld door de zorgverlener: de zibs kunnen in zijn geheel worden ingebouwd in de systemen. Dit betekent niet dat alles van de zib op het scherm aan de zorgverlener moet worden getoond. Een voordeel is wel dat gegevens uit andere systemen, gebaseerd op de zibs, ontvangen en getoond kunnen worden. Bijvoorbeeld in de kraamzorg zullen kraamverzorgenden niet alle elementen in een zib nodig hebben om hun zorg vast te leggen. Zij moeten echter wel gegevens vanuit de obstetrie of kinderarts kunnen inzien/ ontvangen. Denk aan Problematiek kind.
2. Lange waardelijsten worden door leveranciers soms gebruiksonvriendelijk ingebouwd en aangeboden aan de zorgverlener. Het systeem moet een lange waardelijst op een gebruiksvriendelijke manier aanbieden aan de zorgverlener.Bijv bij een waardelijst met hiërarchie eerst de hiërarchie tonen, bij aanklikken van een begrip kan deze hiërarchie worden geopend waarna de zorgverlener de juiste waarde kan selecteren. Een ander voorbeeld is het lichamelijk onderzoek van een pasgeborene. De elementen met waardelijsten kunnen op het scherm getoond worden, maar ook een grafische weergave is denkbaar. Als de zorgverlener op het hoofd klikt worden de antwoord mogelijkheden getoond. Weer een ander voorbeeld kan zijn dat bij lange waardelijsten een zoekfunctie wordt ingebouwd waarbij na het invullen van 3 letters suggesties worden getoond, waarna de zorgverlener de juiste waarde kiest. Maw, alles wat de zorgverlener kan helpen om hun verleende zorg juist vast te leggen op een zo gebruiksvriendelijke manier is wenselijk. De leveranciers kent waarschijnlijk nog veel meer voorbeelden.
3. In een waardelijst staat bij sommige waarde een omschrijving die gebruikt moet worden las informatie aan de zorgverlener, zodat voor hen duidelijk is wat met de waarde wordt bedoeld. Bijvoorbeeld, bij de psychosociale anamnese is de zib Probleem opgenomen voor sociale problemen. Een van de problemen is een laag gezinsinkomen. In de omschrijving wordt aangegeven wat er onder een laag gezinsinkomen wordt verstaan: 'Hierbij gaat het om een netto gezinsinkomen lager dan 1000 euro per maand'.
4. In de dataset is een veld 'Omschrijving' opgenomen. De tekst in dit veld dient als informatie voor de zorgverlener. Systemen moeten deze tekst aanbieden als een informatieveld bij het element (bijvoorbeeld, als je met de cursor over het veld gaat verschijnt een 'i' waarna de zorgverlener de informatie kan lezen.
5. In de dataset is een veld 'Operationalisatie' opgenomen. Dit veld bevat concrete aanwijzingen voor het element in de dataset. Bijvoorbeeld, bij het element Etniciteit is opgenomen 'Zorgverlener: kies uit de waardelijst de juiste etniciteit van uw patiënt, conform het schema zoals dit door de KNOV is opgesteld (zie Bron)'.
6. Bij de dataset view is in de waardelijsten van de zibs 2017 veelal de Engelse term uit Snomed CT opgenomen. Echter, voor de zorgverlener moet dit een Nederlandse zorgverlener vriendelijke term zijn. In de waardelijst op Art Decor is deze term beschreven in de kolom 'Omschrijving'. Het gaat dan om een Nederlandse voorkeursterm zoals opgenomen in Snomed CT of een Nederlandse term vastgesteld in de zib.
7. Regel in genummerde lijst