Ontwerp Lab2zorg V2.0.0

1 Algemeen

Deze pagina beschrijft het functioneel ontwerp van Lab2zorg, dit is één van de toepassingen van de Informatiestandaard uitwisseling laboratoriumgegevens. Het overkoepelend ontwerp vind je hier.

Lab2zorg zorgt ervoor dat zorgverleners, zoals apothekers en huisartsen, direct elektronisch de laboratoriumresultaten van hun patiënten kunnen sturen of inzien. Deze categorie bevat alle uitwisselingen tussen laboratoria en zorgverleners én de uitwisseling van laboratoriumgegevens door zorgverleners onderling.

Uitwisseling laboratoriumgegevens proces

Zowel labspecialisten als zorgverleners maken gebruik van een informatiesysteem, respectievelijk:

• XIS (zorgverlenerinformatiesysteem).
• LIS (laboratoriuminformatiesysteem).

Onderstaande afbeelding toont de bedrijfsrollen en de activiteiten die zij uitvoeren.

Activiteitendiagram aanvragen laboratoriumonderzoek, raadplegen en sturen laboratoriumresultaten

2 Processen

Lab2zorg kent 4 processen:

1. Zorgverlener vraagt laboratoriumonderzoek aan en ontvangt het resultaat van het laboratorium (voor uitwerking zie hier).
2. Zorgverlener raadpleegt laboratoriumresultaten, beschikbaar gesteld door het laboratorium of de aanvrager (voor uitwerking zie hier).
3. Aanvrager stuurt laboratoriumresultaten door naar zorgverlener (voor uitwerking zie hier).
4. Zorgverlener voert zelf laboratoriumonderzoek uit en stelt resultaten beschikbaar voor andere zorgverleners. [uitwerking ontbreekt(nog)]

2.1 Zorgverlener vraagt laboratoriumonderzoek aan en ontvangt het resultaat van het laboratorium

2.1.1 Doel en relevantie

Dit proces komt overeen met patient journey 1 uit de richtlijn en bevat de berichten 1A, 1B, en 2. In dit proces wordt de aanvraag van een zorgverlener naar het laboratorium omschreven en het antwoord na uitvoer van het laboratoriumonderzoek teruggestuurd.

2.1.1.1 Use case

Voorbeeldjourneys; deze moeten nog uitgewerkt worden

Monsterafname bij prikpoli

Een 35-jarige vrouwelijke patient heeft vermoeidheidsklachten, de huisarts wil vóór het stellen van een diagnose een bloedonderzoek laten uitvoeren. Hij maakt een aanvraag aan voor dit bloedonderzoek en stuurt deze, inclusief persoonsgegevens naar een laboratorium. Het laboratorium heeft een prikpost om het monster af te nemen, dus de huisarts stuurt de vrouw naar deze prikpost om bloed te prikken. Wanneer de prikpost de vrouw ontvangt, meldt zij zich met haar persoonsgegevens en wordt de opdracht opgezocht in het LIS. Vervolgens wordt aan de hand van de aanvraag het type en aantal monsters bepaald en bloed geprikt. De buisjes bloed worden gekoppeld aan de aanvraag en naar het laboratorium gestuurd. In het laboratorium wordt bij ontvangst van het monster, de aanvraag opgezocht in het LIS. Vervolgens worden de onderzoeken uitgevoerd en de resultaten opgevoerd in het LIS. Als alle onderzoeken zijn uitgevoerd en alle resultaten zijn verwerkt, voegt de laboratoriumspecialist een interpretatie van deze resultaten toe. Dit wordt gezamenlijk naar de aanvrager, de huisarts gestuurd. De huisarts neemt de resultaten op in het patiëntendossier van de vrouw, de huisarts stelt de vrouw op de hoogte van de resultaten. Op basis van de resultaten wordt een behandelplan samengesteld.

2.1.2 Proces en context

2.1.2.1 Preconditie

• De zorgverlener heeft de opdracht via het XIS gestuurd naar het laboratorium.
• Het monster is ook naar het laboratorium gestuurd^*.

^{*Het monster kan zowel door de aanvragende zorgverlener als door een andere partij afgenomen worden. Afhankelijk hiervan zijn de monstergegevens direct in het aanvraagbericht aanwezig of worden deze later toegevoegd.}

2.1.2.2 Processtappen

• Het XIS van de huisarts of specialist stuurt een opdracht naar het LIS van het laboratorium.
• Het monster wordt ook naar het laboratorium gestuurd en wordt geregistreerd in het LIS.
• De laboratoriumspecialisten voeren het gevraagde onderzoek uit en registreren het resultaat in het LIS.
• Het LIS stuurt de laboratoriumresultaten op naar het XIS van de aanvrager.

2.1.2.3 Postcondities

• De opdracht van het laboratoriumonderzoek staat in het LIS.
• De resultaten van het laboratoriumonderzoek staan in het XIS van de aanvrager.
• De zorgverlener ziet het laboratoriumresultaat in het XIS.

2.1.3 Bedrijfsrollen en UML activity diagram

NOG AANPASSEN NAV RICHTLIJN: In deze processen zijn de bedrijfsrollen van de zorgverleners:

Bedrijfsrol	Toelichting
Zorgverlener	Vraagt laboratoriumonderzoek aan, ontvangt het laboratoriumresultaat van de laboratoriumspecialist of zorgverlener, raadpleegt laboratoriumresultaten of stuurt laboratoriumresultaten naar andere zorgverlener.
Laboratoriumspecialist	Voert laboratoriumonderzoek uit en/of levert laboratoriumresultaten op

2.1.4 Informatieoverdracht

2.1.4.1 Systemen & Systeemrollen

Zowel de zorgverlener en laboratoriumspecialist maken ieder gebruik van een informatiesysteem, respectievelijk XIS en LIS. Deze systemen kennen ieder verschillende systeemrollen, die het uitwisselen van gegevens tussen deze systemen mogelijk maken. In ART-DECOR worden de systeemrollen als Actor beschreven.

Het LIS vervult in deze use case de volgende systeemrollen:

• LaboratoriumresultaatOpdrachtOntvangend Systeem [LAB-LOO]
• LaboratoriumresultaatResultaatSturend Systeem [LAB-LRS]

Het XIS vervult in deze use case de systeemrollen:

• LaboratoriumresultaatOpdrachtSturend Systeem [LAB-LOS]
• LaboratoriumresultaatResultaatOntvangend Systeem [LAB-LRO]

Systeemrollen Opdracht laboratoriumonderzoek

Systeemrollen bij Sturen Labresultaat

2.1.4.2 Transacties & Transactiegroepen

Onderstaande afbeelding toont de samenhang tussen de processen, bedrijfsrollen, systemen, systeemrollen, transacties en transactiegroep die onderdeel uitmaken van de opdracht laboratoriumonderzoek.

Use case diagram opdracht laboratoriumonderzoek

Use case diagram sturen laboratoriumresultaat

In de bovenstaande afbeelding is zichtbaar dat sommige bedrijfsactiviteiten een bepaalde transactie tot gevolg hebben. Deze transactie wordt uitgevoerd door een systeemrol en maakt onderdeel uit van een transactiegroep.

2.1.4.3 Samenhang

Hieronder is samengevat wat de samenhang is tussen bedrijfsrollen, systeemrollen, activiteiten, transacties en transactiegroepen. De onderstaande tabel maakt het mogelijk direct de gewenste use cases (scenario’s), transactiegroepen en/of transacties te raadplegen in ART-DECOR of ander document.

Use Case(s) Scenario's)	Transactiegroep	Transacties	Systeemrol(len)	Systemen	Bedrijfsrollen
Lab2zorg:Zorgverlener stuurt opdracht labonderzoek	Laboratoriumonderzoek opdracht (PUSH)	Sturen opdracht labonderzoek	[LAB-LOS]	XIS	Zorgverlener
		Ontvangen opdracht labonderzoek	[LAB-LOO]	LIS	Labspecialist
Lab2zorg:Labspecialist stuurt labresultaten	Laboratoriumonderzoek resultaat (PUSH)	Sturen resultaat labonderzoek	[LAB-LRS]	LIS	Labspecialist
		Ontvangen resultaat labonderzoek	[LAB-LRO]	XIS	Zorgverlener

2.2 Zorgverlener raadpleegt laboratoriumresultaten

Zorgverleners hebben, om een volledig beeld van hun patiënt te hebben, de laatste laboratoriumresultaten van de patiënt nodig. Een zorgverlener kan deze op ieder moment raadplegen. Dit gebeurt:

• Bij de apotheek voor verstrekking van specifieke medicatie (medicatiebewaking),
• Voordat de voorschrijver een recept voorschrijft controleert hij/zij of er recente relevante laboratoriumresultaten zijn (medicatiebewaking),
• Wanneer een zorgverlener voor het zorgproces behoefte heeft aan recente laboratoriumresultaten,
• Wanneer een zorgverlener een melding krijgt dat er een laboratoriumresultaat voor hem/haar beschikbaar is gesteld.

Het raadplegen van medische gegevens wordt bij voorkeur gedaan vanaf de bron van de informatie. In het geval van laboratoriumresultaten; het laboratorium. Op het moment van schrijven is het voor een groot deel van de laboratoria in Nederland nog niet mogelijk laboratoriumresultaten beschikbaar te stellen voor raadplegen. Daarom wordt in dit functioneel ontwerp ook het scenario uitgewerkt dat de aanvrager van het laboratoriumonderzoek de resultaten beschikbaar stelt voor overige zorgverleners. Deze use case is onderdeel van patient journey 2 uit de Richtlijn Uitwisseling laboratoriumgegevens (pagina 17) en bevat de berichten 4 en 5 (pag 25-26). Het doel is om laboratoriumresultaten beschikbaar te stellen voor alle zorgverleners die deze nodig hebben voor de behandeling van de patiënt.

2.2.1 Doel en relevantie

Het beschikbaar stellen van laboratoriumresultaten en het raadplegen ervan zorgt voor hergebruik van de resultaten en daarmee dat onderzoeken minder dubbel uitgevoerd hoeven te worden. Dit komt ten goede aan de patiënt en is kostenbesparend.

2.2.2 Proces en context

2.2.2.1 Preconditie

Wanneer het laboratorium de resultaten beschikbaar stelt:

• De zorgverlener heeft de vraag via het XIS naar het laboratorium gestuurd.
• Het onderzoek is uitgevoerd en de resultaten zijn ingevoerd in het LIS.
• Het laboratoriumresultaat is aangemeld voor raadplegen.

Wanneer een zorgverlener de resultaten beschikbaar stelt¹:

• De zorgverlener heeft de vraag via het XIS naar het laboratorium gestuurd.
• Het onderzoek is uitgevoerd en de resultaten zijn ingevoerd in het LIS.
• Het resultaat is opgestuurd naar en opgenomen in het XIS van de zorgverlener.
• Het laboratoriumresultaat in h et XIS is aangemeld voor raadplegen.

2.2.2.2 Trigger event

Er zijn meerdere mogelijke triggers voor dit proces:

• De zorgverlener ontvangt een notificatie dat er een laboratoriumresultaat is dat em/haar interesseert
• De zorgverlener krijgt een trigger uit het zorgproces dat laboratoriumresultaten relevant zouden kunnen zijn

2.2.2.3 Processtappen:

• Het XIS van de huisarts, apotheker² of specialist raadpleegt het LIS van het laboratorium.
• [toevoeging] Het LIS maakt het laboratoriumresultaat beschikbaar voor zorgverlener.
• Het Laboratoriumresultaat wordt op de juiste manier verwerkt in het dossier van de raadplegende partij.

2.2.2.4 Postconditie:

• De zorgverlener heeft inzage in de laboratoriumresultaten in zijn/haar XIS.

1. Omdat de gebruiker van de resultaten, conform de richtlijn, op de hoogte moet zijn van het feit dat naar gekopieerde gegevens gekeken wordt, dus niet rechtstreeks van de bron, moet er in dit geval een indicator van kopie bij de gegevens meegegeven worden.

2. Voor openbare apothekers is er door de KNMP en de NHG een gelimiteerde lijst op gesteld van resultaten die ingezien mogen worden. Deze lijst staat op de website van Nictiz

2.2.3 Bedrijfsrollen en UML activity diagram

In deze use case kan een zorgverlener laboratoriumresultaten raadplegen, maar de zorgverlener kan ook degene zijn die een laboratoriumresultaat beschikbaar stelt.

Bedrijfsrol	Toelichting
Zorgverlener - raadplegend	Raadpleegt laboratoriumresultaten
Zorgverlener - beschikbaarstellend	Stelt laboratoriumresultaten beschikbaar voor andere zorgverleners
Labspecialist	Stelt de laboratoriumresultaten beschikbaar voor zorgverleners

Onderstaande afbeelding toont de verschillende activiteiten uit de procesbeschrijving die door de bedrijfsrollen worden uitgevoerd.

2.2.4 Informatieoverdracht

2.2.4.1 Systemen & Systeemrollen

Zowel de zorgverlener en laboratoriumspecialist maken ieder gebruik van een informatiesysteem, respectievelijk XIS en LIS. Deze systemen kennen ieder verschillende systeemrollen, die het uitwisselen van gegevens tussen deze systemen mogelijk maken. In ART-DECOR worden de systeemrollen als Actor beschreven.

Het LIS vervult in deze use case de volgende systeemrollen:

• LaboratoriumresultaatResultaatBeschikbaarstellend Systeem [LAB-LRB]

Het XIS vervult in deze use case de systeemrollen:

• LaboratoriumresultaatResultaatBeschikbaarstellend Systeem [LAB-LRB]
• LaboratoriumresultaatResultaatRaadplegend Systeem [LAB-LRR]

Systeemrollen Raadplegen Laboratoriumresultaten

2.2.4.2 Transacties & Transactiegroepen

Onderstaande afbeelding toont de samenhang tussen de processen, bedrijfsrollen, systemen, systeemrollen, transacties en transactiegroep die onderdeel uitmaken van het raadplegen van laboratoriumresultaten.

Use case diagram raadplegen laboratoriumresultaten

In de bovenstaande afbeelding is zichtbaar dat sommige bedrijfsactiviteiten een bepaalde transactie tot gevolg hebben. Deze transactie wordt uitgevoerd door een systeemrol en maakt onderdeel uit van een transactiegroep.

De onderstaande tabel maakt het mogelijk direct de gewenste use cases (scenario’s), transactiegroepen en/of transacties te raadplegen in ART-DECOR of ander document.

Use Case(s) Scenario's)	Transactiegroep	Transacties	Systeemrol(len)	Systemen	Bedrijfsrollen
Zorgverlener raadpleegt laboratoriumresultaten	Raadplegen laboratoriumresultaten(PULL)	Beschikbaar stellen laboratoriumresultaten	[LAB-LRB]	LIS	Laboratoriumspecialist of Zorgverlener beschikbaarstellend
		Raadplegen laboratoriumresultaten	[LAB-LRR]	XIS	Zorgverlener raadplegend

2.3 Zorgverlener stuurt labresultaten naar zorgverlener

Deze use case komt overeen met patient journey 3 uit de Richtlijn Uitwisseling laboratoriumgegevens (pagina 18) en bevat bericht 6 (pag 26).

2.3.2 Proces en context

2.3.2.1 Preconditie

• De zorgverlener, zoals huisarts of specialist, heeft een labresultaat in het XIS.
• Voor de continuïteit van zorg stuurt de zorgverlener dit labresultaat naar een andere zorgverlener, zoals een apotheker ten behoeve van medicatiebewaking.

2.3.2.2 Processtappen:

• Het XIS van de zorgverlener stuurt het labresultaat naar het XIS van de andere zorgverlener.
• Het XIS van de andere zorgverlener ontvangt het resultaat.

2.3.2.3 Postconditie

• De zorgverlener ziet het resultaat in het XIS.

2.3.3 Informatieoverdracht

2.3.3.1 Systemen & Systeemrollen

Zowel de zorgverlener en labspecialist maken ieder gebruik van een informatiesysteem, respectievelijk XIS en LIS. Deze systemen kennen ieder verschillende systeemrollen, die het uitwisselen van gegevens tussen deze systemen mogelijk maken. In ART-DECOR worden de systeemrollen als Actor beschreven.

Het XIS vervult in deze use case de systeemrollen:

• LaboratoriumresultaatKopieResultaatSturend Systeem [LAB-LKS]
• LaboratoriumresultaatKopieresultaatOntvangend Systeem [LAB-LKO]

Systeemrollen sturen labresulaat zorgverlener.png

2.3.3.2 Transacties & Transactiegroepen

Onderstaande afbeelding toont de samenhang tussen de processen, bedrijfsrollen, systemen, systeemrollen, transacties en transactiegroep die onderdeel uitmaken van Lab2zorg.

Use case diagram sturen labresultaten

In de bovenstaande afbeelding is zichtbaar dat sommige bedrijfsactiviteiten een bepaalde transactie tot gevolg hebben. Deze transactie wordt uitgevoerd door een systeemrol en maakt onderdeel uit van een transactiegroep.

De onderstaande tabel maakt het mogelijk direct de gewenste use cases (scenario’s), transactiegroepen en/of transacties te raadplegen in ART-DECOR of ander document.

Use Case(s) Scenario's)	Transactiegroep	Transacties	Systeemrol(len)	Systemen	Bedrijfsrollen
Lab2zorg: Zorgverlener stuurt labresultaten naar zorgverlener	Sturen labresultaat (PUSH)	Sturen labresultaat	[LAB-LAS]	XIS	Zorgverlener
		Ontvangen labresultaat	[LAB-LAO]	XIS	Zorgverlener

3 Samenhang

3.1 Transacties, procesrollen en systemen

In het onderstaande overzicht staan alle transacties uitgewerkt met de procesrol, zoals deze omschreven is in de richtlijn, en de systemen die deze transacties mogen ondersteunen.

Transactie	Procesrol	Systemen
Aanvragen versturen	Aanvrager van het laboratoriumonderzoek	HIS ZIS VVT instelling GGZ TriS
Aanvraag ontvangen	Uitvoerder van het onderzoek	LIS
Laboratoriumrapportage verzenden	Uitvoerder van het onderzoek	LIS
Laboratoriumrapportage ontvangen	Aanvrager van het laboratoriumonderzoek	HIS ZIS VVT instelling GGZ TriS
Laboratoriumresultaten beschikbaarstellen	Bron van de resultaten	LIS HIS ZIS VVT instelling GGZ TriS
Laboratoriumresultaten raadplegen	Raadpleger/Gebruiker van de resultaten	AIS ZIS VVT instelling GGZ TriS
Laboratoriumresultaten doorsturen	Verzender van de resultaten	HIS ZIS VVT instelling GGZ TriS
Laboratoriumresultaten ontvangen	Raadpleger/Gebruiker van de resultaten	AIS HIS ZIS VVT instelling GGZ TriS

4 Paginahistorie

Versie	Datum	Omschrijving
2.0.0	5 juli 2021	Nieuwe patient journeys ivm nieuwe richtlijn.

4.1 Oude versies Lab2zorg ontwerp

• Ontwerp Lab2zorg versie 1.1.0
• Ontwerp Lab2zorg versie 1.0.0