1 Inleiding

1.1 Algemeen

Deze pagina beschrijft het functioneel ontwerp voor de informatiestandaard Uitwisseling Laboratoriumgegevens. Het proces voor het uitwisselen van laboratoriumgegevens is in onderstaande afbeelding gevisualiseerd.

Figuur: Proces Uitwisseling Laboratoriumgegevens

In dit proces maken verschillende bedrijfsrollen gebruik van informatiesystemen voor het ontvangen of versturen van laboratoriumgegevens. Zo ontvangt een zorgverlener met de bedrijfsrol ‘Huisarts’ in zijn Huisartseninformatiesysteem (HIS) de laboratoriumgegevens vanuit het laboratoriuminformatiesysteem (LIS).

Laboratoriumonderzoek is essentieel in het zorgproces. Het wordt uitgevoerd voor verschillende doelen, zoals het vaststellen van ziekten en het bepalen van de juiste medicatiedosering. Om de laboratoriumresultaten snel en veilig bij de patiënt te krijgen moeten zorgverleners, laboratoria en onderzoekers eenduidig en op dezelfde wijze laboratoriumgegevens registeren en uitwisselen. De informatiestandaard Labuitwisseling zorgt ervoor dat:

laboratoria onderling opdrachten en laboratoriumresultaten kunnen uitwisselen (Lab2Lab);
onderzoekscentra direct laboratoriumgegevens kunnen ontvangen van laboratoria (Lab2Publichealth);
apothekers en huisartsen direct elektronisch de laboratoriumresultaten van hun patiënt kunnen inzien en delen (Lab2Zorg);
patiënten hun eigen laboratoriumresultaten kunnen inzien en delen (Lab2Patiënt).

Het functioneel ontwerp beschrijft voor alle uitwisselscenario's (in dit document use cases genoemd) uit de informatiestandaard de transacties, transactiegroepen, de systemen, de systeemrollen en de bedrijfsrollen van zorgverleners of patiënten. Daarvoor worden de eisen gegeven voor het sturen of ontvangen van gegevens. In hoofdstuk 2 wordt verder ingegaan op wat een use case inhoudt. Per use case zijn de nadere details beschreven.

Voor meer informatie over informatiestandaarden en hoe deze worden ontwikkeld, zie de Nictiz webpagina voor informatiestandaarden. Voor de verklaring van de begrippen die voorkomen in het functioneel ontwerp wordt verwezen naar het begrippenoverzicht op de Nictiz website.

1.2 Doelgroep

De doelgroepen van dit functionele ontwerp zijn:

Productmanagers, architecten, ontwerpers en testers van: XIS-leveranciers, zorgorganisaties, laboratoria en Nictiz;
Vertegenwoordigers van zorgverleners.

1.3 Kaders & uitgangspunten

1.3.1 Richtlijn

De Richtlijn Uitwisseling laboratoriumgegevens beschrijft de processen en informatie-uitwisseling in het laboratoriumdomein.

Het gaat hierbij om alle processen van het laboratoriumdomein opgesplitst in 4 onderdelen:

Lab2Zorg

Aanvraag van een zorgverlener en terugkoppeling van de resultaten
Het actief doorsturen van laboratoriumresultaten van de aanvrager naar een andere zorgverlener
Het beschikbaarstellen en raadplegen van laboratoriumresultaten

Lab2Lab

Uitbesteding van laboratoriumonderzoek van het ene lab naar het andere lab
Terugsturen van resultaten van uitbesteding van het ene lab naar het andere lab

Lab2PublicHealth

Het delen van specifieke laboratoriumresultaten voor surveillance en epidemiologisch onderzoek naar het RIVM.

Lab2Patiënt

Het delen van laboratoriumgegevens middels een PGO tussen zorgverlener en patiënt.

1.3.2 Reikwijdte Informatiestandaard

De reikwijdte van de informatiestandaard beslaat de functionele beschrijvingen en de dataset voor alle uitwisselingen van Laboratoriumgegevens. Met uitzondering van laboratoriumgegevens als onderdeel van een groter dossier.

1.4 Kwalificatie

Op basis van dit FO en de daarbij behorende dataset wordt een kwalificatiescript opgesteld. Het opstellen van kwalificatiescripts valt buiten de scope van dit FO. Voor meer informatie zie de websitepagina over Nictiz kwalificaties.

2 Use Cases

Een use case is een specifieke beschrijving van een praktijksituatie in de zorg waarbij voor een concrete situatie het uitwisselen van informatie wordt beschreven aan de hand van actoren (mensen, systemen) en transacties (welke informatie wordt wanneer uitgewisseld). Een use case is een verbijzondering van een specifiek onderdeel van het zorgproces. Een informatiestandaard kan bestaan uit één of meerdere use cases. In dit FO wordt elke use case geanalyseerd en uitgewerkt.

In de informatiestandaard Uitwisseling Laboratoriumgegevens zijn de berichten in 4 categorieën verdeeld, de verschillende use cases en de bedrijfsrollen behorende bij de use cases zijn per categorie uitgewerkt. Zie de links hieronder voor de use cases per categorie:

3 Aanvullende informatie

3.1 Aanwijzingen/eisen voor functionaliteit van systemen

3.1.1 Eenheid van taal

Voor de eenheid van taal wordt de Nederlandse laboratorium codeset gebruikt. Deze is gebaseerd op Snomed CT, LOINC en UCUM voor eenduidige registratie en uitwisseling van laboratoriumaanvragen en -resultaten.

Met eenduidige laboratoriumgegevens begrijpen zorgverleners elkaar eerder en beter, waardoor patiënten sneller en veiliger de labresultaten krijgen. Het labcodeset is ontwikkeld in samenwerking met het RIVM, de NVMM en NVKC en wordt professioneel beheerd door Nictiz met behulp van deze partijen.

3.1.2 Tonen van informatie

Binnen het laboratoriumdomein is het belangrijk te begrijpen dat verschillende methodes van onderzoek, maar ook de uitvoer van dezelfde methode in verschillende laboratoria of op verschillende machines, verschillende resultaten kunnen opleveren binnen hetzelfde monster. Daarom kunnen resultaten verkregen vanuit verschillende laboratoria en/of methoden niet vergeleken worden, ook al lijkt het om hetzelfde onderzoek te gaan. Daarom geldt dat resultaten verkregen vanuit verschillende methodes en/of een verschillende bron niet gegroepeerd of bijvoorbeeld in een grafiek getoond worden. Daarnaast moeten resultaten altijd getoond moeten worden in combinatie met de bijgeleverde referentiewaarden.

Verschillende onderzoeken die gezamenlijk in een rapport verzonden zijn, dienen juist wel gezamenlijk als rapport getoond te worden.

3.1.3 IHE-standaard

De informatie-uitwisseling en workflow is gebaseerd op de Integrating the Healthcare Enterprise (IHE) standaard.

3.2 Begrippenlijst

Begrip	Omschrijving
AIS	Apotheekinformatiesysteem
ART-DECOR	internationaal platform voor het ontwikkelen, vastleggen en beheren van informatiestandaarden voor de zorg.
HIS	Huisartseninformatiesysteem
Laboratoriumspecialist	medisch specialist, ook arts-microbioloog of apotheker, die verantwoordelijk is voor de uitvoering van laboratoriumonderzoek
LIS	Laboratoriuminformatiesysteem
OIS	Onderzoeksinformatiesysteem
PGO	Persoonlijke gezondheidsomgeving
TriS	Trombose informatiesysteem
XIS	Zorgverlenerinformatiesysteem in het algemeen
ZIS	Ziekenhuisinformatiesysteem
Zorgverlener	Zorgverleners zijn alle personen die een behandelrelatie met een patiënt kunnen hebben.

4 Referenties

Auteur(s)	Titel	Versie	Datum	Bron	Organisatie
Gert Koelewijn	Ontwerp laboverdracht	2.0.0	3 januari 2020	Informatiestandaard Labuitwisseling	Nictiz
Gert Koelewijn	Ontwerp laboverdracht	2.0.1	22 juli 2020	Informatiestandaard Labuitwisseling	Nictiz
Sasja Beers	Ontwerp laboverdracht	2.0.2	15 maart 2021	Informatiestandaard Labuitwisseling	Nictiz
Sasja Beers	Ontwerp Uitwisseling Laboratoriumgegevens	3.0.0	1 april 2022	Informatiestandaard Uitwisseling laboratoriumgegevens	Nictiz

5 Paginahistorie

Versie	Datum	Omschrijving
2.0.0	3 januari 2020	Het materiaal van Lab2lab is gewijzigd. Het materiaal van Lab2publichealth, Lab2patiënt en Lab2zorg is ongewijzigd.
2.0.1	22 juli 2020	Het functioneel ontwerp van Lab2zorg is gewijzigd. Het materiaal van Lab2publichealth, Lab2patiënt en Lab2lab is ongewijzigd.
2.0.2	15 maart 2021	Het functioneel ontwerp van Lab2patiënt is gewijzigd. Het materiaal van Lab2zorg, Lab2publichealth en Lab2lab is ongewijzigd.
3.0.0	1 april 2022	Update ten behoeve van nieuwe richtlijn, update ivm nieuwe berichten & nieuwe template.

Functioneel Ontwerp Informatiestandaard uitwisseling Laboratoriumgegevens v3.0.0

Inhoud