Concept Ontwerp Informatiestandaard Beelduitwisseling v0.4.0

1 Inleiding

1.1 Algemeen

Medisch specialistische diagnostiek en behandeling bij een patiënt vindt steeds vaker verspreid over verschillende ziekenhuizen plaats. Hierbij kunnen radiologische onderzoeken uit zorginstellingen waar de patiënt is geweest relevant zijn voor een radioloog of behandelend arts in de volgende zorginstelling. Tijdige, volledige en betrouwbare beschikbaarheid van relevant, eerder uitgevoerd radiologisch onderzoek vergroot de kwaliteit van zorg inhoudelijk en in doorlooptijd. Deze informatiestandaard beschrijft de informatiebehoefte van de functionele eisen voor de tijdlijn van in Nederland uitgevoerde radiologische onderzoeken. Deze zogenoemde “tijdlijn radiologische onderzoeken” is door de Nederlandse Vereniging voor Radiologie (NVvR) beschreven in de functionele vereisten voor de landelijke beschikbaarheid radiologische onderzoeken.

Het functioneel ontwerp (FO) beschrijft voor alle uitwisselscenario's (in dit document use cases genoemd) uit de informatiestandaard de transacties, transactiegroepen, de systemen, de systeemrollen en de bedrijfsrollen van zorgverleners of patiënten. Daarvoor worden de eisen gegeven voor het raadplegen en beschikbaarstellen van gegevens. In hoofdstuk 2 wordt verder ingegaan op wat een use case inhoudt. Per use case zijn de nadere details beschreven.

Voor meer informatie over informatiestandaarden en hoe deze worden ontwikkeld, zie de Nictiz webpagina voor informatiestandaarden. Voor de verklaring van de begrippen die voorkomen in het FO wordt verwezen naar het begrippenoverzicht op de Nictiz website.

Deze eerste versie van de informatiestandaard Beeldbeschikbaarheid heeft betrekking op het beschikbaar stellen en raadplegen van radiologische beelden en verslagen. De ambitie is om in de nabije toekomst de scope uit te breiden naar niet-radiologische beelden en verslagen.

1.2 Doelgroep

De doelgroep van dit FO bestaat uit:

• Productmanagers, architecten, ontwerpers, bouwers en testers van XIS- en PACS-leveranciers, regio-organisaties, NEN en Nictiz;
• Vertegenwoordigers van patiënten, radiologen en andere zorgverleners.

1.3 Kaders & uitgangspunten

1.3.1 Richtlijn en proces

Deze informatiestandaard is gebaseerd op de kwaliteitsstandaard en de functionele eisen van de NVvR.

De Kwaliteitsstandaard Beeldbeschikbaarheid stelt dat beschikbaarheid van eerdere onderzoeken (beelden en verslagen) naast de meest actuele relevant is in elk zorgproces, waar beelden een rol spelen. Ongeacht het zorgproces, waarin beeldvorming een rol speelt, is beschikbaarheid van alle eerdere radiologische onderzoeken van een patiënt de professionele standaard van de radioloog.

Het raadplegen van de tijdlijn radiologische onderzoeken en van beelden en verslagen kan deel uitmaken van de volgende zorgprocessen, zoals beschreven in de Kwaliteitsstandaard Beeldbeschikbaarheid:

• radiologisch onderzoek
• reguliere verwijzing
• spoedverwijzing
• multidisciplinair overleg (MDO)
• parallelle of gedeelde behandeling

De kwaliteitsstandaard beschrijft het radiologisch proces als volgt:

De behandelend arts doet een aanvraag voor radiologisch onderzoek en deze aanvraag wordt beoordeeld. De laborant ontvangt de patiënt en zorgt dat de radiologische beelden op de juiste wijze worden gemaakt. De radioloog beoordeelt de beelden en stelt een diagnose en/of bepaalt het verloop van een ziekte en/of behandeling op basis van interpretatie van radiologisch onderzoek en vergelijking van dat onderzoek met voorgaande radiologische onderzoeken. De bevindingen, conclusies en aanbevelingen legt de radioloog vast in een radiologisch verslag, dat een integraal onderdeel vormt van het radiologisch onderzoek. Dit verslag komt (desgewenst met beelden) beschikbaar voor de behandelend arts. Dit is het radiologisch zorgproces.

Om elke processtap goed, veilig en verantwoord te laten plaatsvinden is het voor patiënt, behandelend arts, laborant en radioloog essentieel dat alle eerder intern en/of extern vervaardigde radiologische onderzoeken optimaal geïntegreerd, gelijktijdig en in gelijk format beschikbaar zijn in de eigen werkomgeving. Dit is de tijdlijn radiologische onderzoeken die zowel tot stand komt als wordt gebruikt en aangevuld tijdens het radiologisch zorgproces.

1.3.1.1 Performance en snelheid bij spoed

De snelheid van beschikbaarheid van een beeld met verslag uit de tijdlijn dient vergelijkbaar te zijn met de huidige prestaties binnen een ziekenhuis.

Bij een spoedverwijzing is de maximale wachttijd voor de 2e lijns/medisch specialistische zorg 90-95% binnen 15 minuten en 100% binnen 30 minuten.

Verduidelijking nodig van NVvR: Wat zijn de performance eisen t.a.v. technische beschikbaarheid van beeld en verslag voor electieve en voor spoed zorg?

1.3.2 Reikwijdte Informatiestandaard

De reikwijdte van de informatiestandaard beslaat de functionele beschrijvingen en de dataset voor de gegevensuitwisselingen die voortvloeien uit het raadplegen van externe onderzoeken binnen het radiologisch zorgproces.

1.3.3 Infrastructuur

De specificaties van de infrastructuur vallen buiten de scope van deze informatiestandaard.

1.3.4 Inzet zibs en doorontwikkeling

Voor de ontwikkeling van deze informatiestandaard is het uitgangspunt om zoveel mogelijk bestaande zorginformatiebouwstenen (zibs) te implementeren en aan te vullen naar behoefte. De intentie van zibs is het implementeren van herbruikbare bouwstenen voor eenmalig vastlegging en meervoudig gebruik. Zibs zijn dan ook bouwstenen in veel andere verzamelingen dan Beeldbeschikbaarheid. Deze andere verzamelingen zijn deels al in ontwikkeling (in de BgZ, Oncologie, Geboortezorg etc.). Daarnaast zullen zibs ook de basis zijn van onderzoek en kwaliteitsverantwoording. De te implementeren zibs zullen dus ook bouwstenen zijn voor deze andere processen. Tegelijk kunnen deze bouwstenen die gebruikt worden in andere standaarden ook in deze informatiestandaard gebruikt worden.

Daarom dienen de zibs zodanig in de systemen geïmplementeerd te worden, dat hergebruik voor andere doeleinden dan Beeldbeschikbaarheid gefaciliteerd wordt. Doel is hergebruik op alle gebieden van de zorg, niet alleen implementatie van Beeldbeschikbaarheid. De informatiestandaard Beeldbeschikbaarheid kan gebruik buiten Beeldbeschikbaarheid niet specificeren of kwalificeren, maar gebruik buiten de scope van Beeldbeschikbaarheid is wel het doel.

1.3.5 Generieke functies

De volgende generieke functies worden buiten deze informatiestandaard geadresseerd om de implementatie te vereenvoudigen:

1. Toestemming (van de patiënt)
2. Identificatie & authenticatie (van de zorgverlener, zorgaanbieder en de patiënt)
3. Lokalisatie (vindbaarheid van patiëntgegevens)

Voor het raadplegen van de tijdlijn en/of radiologische onderzoeken (beelden en verslagen) wordt toestemming voor raadplegen verondersteld. Dit kan zijn door middel van vooraf gegeven patiënttoestemming, ad-hoc gegeven patiënttoestemming of een authorisatieprocedure in het geval van een spoedscenario waarin break-the-glass wordt toegepast. Hoe deze toestemming gegeven en gecontroleerd wordt valt buiten de scope van deze informatiestandaard. In de use cases is wel beschreven voor welk type toestemming welke transacties van toepassing zijn.

1.4 Kwalificatie

Op basis van dit FO en de daarbij behorende dataset wordt een kwalificatiescript opgesteld. Het opstellen van kwalificatiescripts valt buiten de scope van dit FO. Voor meer informatie zie de websitepagina over Nictiz kwalificaties.

2 Use Cases

2.1 Algemeen

Een use case is een specifieke beschrijving van een praktijksituatie in de zorg waarbij voor een concrete situatie het uitwisselen van informatie wordt beschreven aan de hand van actoren (mensen, systemen) en transacties (welke informatie wordt wanneer uitgewisseld). Een use case is een beschrijving van een stap in het zorgproces waarbij de informatiebehoefte in die stap beschreven wordt. Een informatiestandaard kan bestaan uit één of meerdere use cases. Iedere use case koppelt met een scenario in ART-DECOR. Wanneer verschillende use cases gebruik maken van hetzelfde scenario kan een andere indeling gewenst zijn, bijvoorbeeld op basis van proces. In dit FO wordt elke use case geanalyseerd en uitgewerkt.

De informatiestandaard Beeldbeschikbaarheid voorziet in het raadplegen van de tijdlijn, beelden en verslagen en kent drie use cases:

1. Radioloog/Behandelend arts raadpleegt tijdlijn data
2. Radioloog/Behandelend arts raadpleegt beelden
3. Radioloog/Behandelend arts raadpleegt verslagen

Deze use cases worden in de volgende paragrafen individueel beschreven.

De beelden en verslagen die toebehoren aan hetzelfde onderzoek moeten te allen tijde onder hetzelfde onderzoek getoond worden.

2.2 Use case 1: Raadplegen Tijdlijn Data

2.2.1 Doel en Relevantie

Door de "tijdlijn radiologische onderzoeken" te raadplegen in de eigen werkomgeving krijgt de radioloog / behandelend arts inzicht in eerder uitgevoerde radiologische onderzoeken van de patiënt. Dit is essentieel voor het goed, veilig en verantwoord te laten verlopen van het radiologisch zorgproces. Beschikbaarheid van eerdere onderzoeken (beelden en verslagen) naast de meest actuele is relevant in elk zorgproces, waar beelden een rol spelen.

Indien dit gewenst is kunnen ook alleen radiologische onderzoeken die bij één zorginstelling van de patiënt beschikbaar zijn op de tijdlijn getoond worden (zie patient journey 2).

Voor het raadplegen van de tijdlijn is patiënttoestemming (vooraf of ad-hoc, in- of expliciet) verondersteld. In het geval dat de patiënt in een levensbedreigende situatie verkeert, niet aanspreekbaar is en er vooraf geen toestemming is vastgelegd dient een break-the-glass procedure te worden gevolgd.

2.2.1.1 Patient journey

1. Reguliere verwijzing (aangepast uit Kwaliteitsstandaard Beeldbeschikbaarheid)

Patiënt X met een bekende voorgeschiedenis meldt zich bij de huisarts met aanhoudende vermoeidheidsklachten. Op basis van haar anamnese en lichamelijk onderzoek besluit de huisarts een aantal bloedonderzoeken aan te vragen en een röntgenfoto van de longen van patiënt X in ziekenhuis A. De huisarts bespreekt de uitslagen van de onderzoeken met patiënt X. De bloedwaarden zijn normaal, maar in het verslag van de radioloog in ziekenhuis A staat dat er wat op de thoraxfoto is gezien, en dat nader onderzoek moet worden overwogen. De huisarts stelt een verwijzing voor naar de longarts. Gezien de wachttijden kiest patiënt X niet voor ziekenhuis A maar voor ziekenhuis B. Longarts B in ziekenhuis B ontvangt patiënt X op haar spreekuur. Ze luistert naar de klachten van de patiënt en leest de uitslagen van eerder uitgevoerde onderzoeken. Ook raadpleegt zij de tijdlijn radiologische onderzoeken.

2. Raadplegen onderzoeken van specifieke zorgaanbieder (aangepast uit Kwaliteitsstandaard Beeldbeschikbaarheid)

In 2018 valt patiënt Y van zijn fiets en gaat naar de SEH. Ademen doet veel pijn. SEH-arts A laat een foto van zijn borst maken in ziekenhuis A. Hij blijkt een aantal gekneusde ribben te hebben. In 2020 wordt patiënt Y door zijn huisarts verwezen naar ziekenhuis B, omdat hij aanhoudende hoestklachten heeft. Longarts B laat een foto van zijn longen maken. Radioloog B, die de beelden beoordeelt, ziet een wit vlekje op de long. Dit zou een tumor kunnen zijn maar ook een litteken. Eerder onderzoek kan meer uitsluitsel geven, maar vooraf vastgelegde toestemming ontbreekt. Patiënt Y geeft aan dat hij eerder in ziekenhuis A is geweest en geeft toestemming om radiologische onderzoeken uit ziekenhuis A te raadplegen. De radioloog raadpleegt de "tijdlijn radiologische onderzoeken” voor ziekenhuis A en ziet de borstfoto uit 2016. Radioloog B kan het witte vlekje op de long vergelijken met de foto in 2016 en rapporteert aan de longarts dat het hoogstwaarschijnlijk gaat om een litteken.

2.2.2 Proces en Context (pre- en postproces)

2.2.2.1 Preproces

• De radioloog / behandelend arts heeft een behandelrelatie met de patiënt.
• De radioloog / behandelend arts wil eerder uitgevoerde radiologische onderzoeken betrekken om tot een beter en vollediger oordeel, verslag en advies te komen, dan zonder het geval zou zijn.

2.2.2.2 Proces

• De radioloog / behandelend arts raadpleegt de "tijdlijn radiologische onderzoeken"

2.2.2.3 Postproces

• De radioloog / behandelend arts krijgt de tijdlijn beschikbaar in zijn eigen werkomgeving als onderdeel van zijn workflow en geïntegreerd in het lokale patiëntendossier (EPD) én in het beeldendossier van de patiënt (PACS).
• De radioloog / behandelend arts ziet alle intern en extern (van één of meerdere zorgaanbieders) uitgevoerde radiologisch onderzoeken eenmalig in de tijdlijn.
• De radioloog / behandelend arts kan als volgende stap de beelden en verslagen van de getoonde onderzoeken raadplegen.

2.2.3 Bedrijfsrollen en UML activity diagram

Bedrijfsrol (actor)	Beschrijving bedrijfsrol
Radioloog	Stelt tijdlijn data beschikbaar
Radioloog / Behandelend arts	Raadpleegt tijdlijn data

2.2.4 Informatieoverdracht

2.2.4.1 Systemen & Systeemrollen

Systemen:

• PACS/EPD van de raadplegende organisatie
• PACS van de beschikbaarstellende, producerende organisatie

Systeemrollen:

• Raadplegend Systeem EPD / PACS
  • TijdlijnDataRaadplegendSysteem (BBS-TDR)

• Beschikbaarstellend systeem PACS (producerende organisatie)
  • TijdlijnDataBeschikbaarstellendSysteem (BBS-TDB)

2.2.4.2 Transacties & Transactiegroepen

Het uitwisselen van gegevens tussen de verschillende systeemrollen gebeurt op basis van transacties, een verzameling van transacties (bijvoorbeeld een vraag- en antwoordbericht) vormt een zogeheten transactiegroep.

Voor de uitwerking van de transacties die tussen de systeemrollen plaatsvinden, zie de technische berichtspecificatie in ART-DECOR.

2.2.4.3 Samenhang bedrijfsrollen, activiteiten, transacties, systeemrollen en transactiegroepen

Transactiegroep	Transacties	Systeemrol	Systeem	Bedrijfsrol
Raadplegen tijdlijn data	Raadplegen tijdlijn data	BBS-TDR	PACS/EPD	Radioloog/Behandelend arts
	Beschikbaarstellen tijdlijn data	BBS-TDB	PACS	Radioloog

2.3 Use case 2: Raadplegen Beelden

2.3.1 Doel en Relevantie

De radioloog / behandelend arts raadpleegt relevante beelden om tot een beter en vollediger oordeel, verslag en advies te komen, dan zonder het geval zou zijn. Dit is essentieel voor het goed, veilig en verantwoord te laten verlopen van het radiologisch zorgproces. Beschikbaarheid van eerdere onderzoeken (beelden en verslagen) naast de meest actuele is relevant in elk zorgproces, waar beelden een rol spelen.

De radioloog / behandelend arts kan beelden raadplegen via de tijdlijn radiologische onderzoeken of via een link die met hem/haar gedeeld is.

Voor de gewenste functionaliteit is het raadplegen van beelden via de tijdlijn radiologische onderzoeken leidend.

Voor het raadplegen van beelden via de tijdlijn is patiënttoestemming (vooraf of ad-hoc, in- of expliciet) verondersteld. Wanneer de tijdlijn radiologische onderzoeken door het ontbreken van de juiste toestemming niet compleet is, kan in sommige gevallen toestemming om gegevens uit te wisselen verondersteld of ad-hoc gegeven worden. Daarnaast kan het mogelijk zijn dat zorgaanbieders nog niet beschikken over de juiste IT-infrastructuur en –applicaties voor het beschikbaar stellen of op kunnen vragen van beelden en verslagen op een tijdlijn. In deze gevallen kunnen gegevens na contact met de zorgaanbieder actief opgehaald worden (push-by-pull). Indien de beelden niet via de tijdlijn, maar via een link geraadpleegd wordt dient de patiënt-ID voorafgaand aan het beschikbaar stellen gecontroleerd te worden.

Het actief versturen van gegevens kan ook gebeuren via een uitnodiging om gegevens op te halen (bijvoorbeeld met een link), zie hiervoor Use case 4: Sturen Beelden. Hiervoor beschrijft de NEN norm Beeldbeschikbaarheid een systeem voor push-uitwisseling.

2.3.1.1 Patient journey

3. Reguliere verwijzing (vervolg op patient journey 1 uit use case 1)

Longarts B raadpleegt de tijdlijn radiologische onderzoeken en haalt het onderzoek uit ziekenhuis A op. Samen met de patiënt bekijkt ze de thoraxfoto uit ziekenhuis A en wat radioloog A daarop heeft gezien. Ze besluit tot het aanvragen van een CT thorax om beter te bepalen wat er in de longen zit, en wat kan worden uitgesloten.

2.3.2 Proces en Context (pre- en postproces)

2.3.2.1 Preproces

Via tijdlijn:

• Use case 1
• De radioloog / behandelend arts ziet op de tijdlijn een eerder onderzoek waarvan hij de beelden wil raadplegen.

Buiten tijdlijn:

• De radioloog / behandelend arts is op de hoogte van een eerder onderzoek waarvan hij de beelden wil raadplegen.

2.3.2.2 Proces

• De radioloog / behandelend arts raadpleegt de beelden via de tijdlijn radiologische onderzoeken of via een link die met hem/haar gedeeld is.

2.3.2.3 Postproces

• De radioloog / behandelend arts ziet de opgehaalde beelden in zijn eigen werkomgeving.

2.3.3 Bedrijfsrollen en UML activity diagram

Bedrijfsrol (actor)	Beschrijving bedrijfsrol
Radioloog	Stelt beelden beschikbaar
Radioloog / Behandelend arts	Raadpleegt beelden

2.3.4 Informatieoverdracht

2.3.4.1 Systemen & Systeemrollen

Systemen:

• PACS/EPD van de raadplegende organisatie
• PACS van de beschikbaarstellende, producerende organisatie

Systeemrollen:

• Raadplegend Systeem EPD / PACS
  • BeeldRaadplegendSysteem (BBS-BR)

• Beschikbaarstellend systeem PACS (producerende organisatie)
  • BeeldBeschikbaarstellendSysteem (BBS-BB)

2.3.4.2 Transacties & Transactiegroepen

Het uitwisselen van gegevens tussen de verschillende systeemrollen gebeurt op basis van transacties, een verzameling van transacties (bijvoorbeeld een vraag- en antwoordbericht) vormt een zogeheten transactiegroep.

Voor de uitwerking van de transacties die tussen de systeemrollen plaatsvinden, zie de technische berichtspecificatie in ART-DECOR.

2.3.4.3 Samenhang bedrijfsrollen, activiteiten, transacties, systeemrollen en transactiegroepen

Transactiegroep	Transacties	Systeemrol	Systeem	Bedrijfsrol
Raadplegen Beelden	Raadplegen beelden	BBS-BR	PACS/EPD	Radioloog/Behandelend arts
	Beschikbaarstellen beelden	BBS-BB	PACS	Radioloog

2.4 Use case 3: Raadplegen Verslagen

2.4.1 Doel en Relevantie

De radioloog / behandelend arts raadpleegt relevante verslagen om tot een beter en vollediger oordeel, verslag en advies te komen, dan zonder het geval zou zijn. Dit is essentieel voor het goed, veilig en verantwoord laten verlopen van het radiologisch zorgproces. Beschikbaarheid van eerdere onderzoeken (beelden en verslagen) naast de meest actuele is relevant in elk zorgproces, waar beelden een rol spelen.

Voor het raadplegen van verslagen is patiënttoestemming (vooraf of ad-hoc, in- of expliciet) verondersteld.

De radioloog / behandelend arts kan het verslag raadplegen via de tijdlijn radiologische onderzoeken of via een link die met hem/haar gedeeld is.

Voor de gewenste functionaliteit is het raadplegen van verslagen via de tijdlijn radiologische onderzoeken leidend.

Voor het raadplegen van verslagen via de tijdlijn is patiënttoestemming (vooraf of ad-hoc, in- of expliciet) verondersteld. Wanneer de tijdlijn radiologische onderzoeken door het ontbreken van de juiste toestemming niet compleet is, kan in sommige gevallen toestemming om gegevens uit te wisselen verondersteld of ad-hoc gegeven worden. Daarnaast kan het mogelijk zijn dat zorgaanbieders nog niet beschikken over de juiste IT-infrastructuur en –applicaties voor het beschikbaar stellen of op kunnen vragen van beelden en verslagen op een tijdlijn. In deze gevallen kunnen gegevens na contact met de zorgaanbieder actief opgehaald worden (push-by-pull). Indien een verslag niet via de tijdlijn, maar via een link geraadpleegd wordt dient de patiënt-ID voorafgaand aan het beschikbaar stellen gecontroleerd te worden.

Het actief versturen van gegevens kan ook gebeuren via een uitnodiging om gegevens op te halen (bijvoorbeeld met een link), zie hiervoor Use case 5: Sturen Verslagen. Hiervoor beschrijft de NEN norm Beeldbeschikbaarheid een systeem voor push-uitwisseling.

2.4.1.1 Patient journey

4. Reguliere verwijzing (vervolg op patient journey 3 uit use case 2)

Radioloog B in ziekenhuis B beoordeelt de CT thorax die van patiënt X is gemaakt, raadpleegt de tijdlijn radiologische onderzoeken, ziet dat in ziekenhuis A recent een thoraxfoto is gemaakt en dat haar analyse en conclusie in het verlengde liggen van wat radioloog A heeft opgenomen in het verslag. Ze maakt het verslag van de CT thorax met haar bevindingen voor longarts B. Op basis van al het aanvullend onderzoek stelt longarts B een diagnose en wordt besloten tot een behandeling met radiotherapeutische bestraling.

2.4.2 Proces en Context (pre- en postproces)

2.4.2.1 Preproces

Via tijdlijn:

• Use case 1
• De radioloog / behandelend arts ziet op de tijdlijn een eerder onderzoek waarvan hij een verslag wil raadplegen.

Buiten tijdlijn:

• De radioloog / behandelend arts is op de hoogte van een eerder onderzoek waarvan hij een verslag wil raadplegen.

2.4.2.2 Proces

• De radioloog / behandelend arts raadpleegt het verslag via de tijdlijn radiologische onderzoeken of via een link die met hem/haar gedeeld is.

2.4.2.3 Postproces

• De radioloog / behandelend arts ziet het geraadpleegde verslag in de eigen werkomgeving in eigen formaat.

2.4.3 Bedrijfsrollen en UML activity diagram

Bedrijfsrol (actor)	Beschrijving bedrijfsrol
Radioloog	Stelt verslag beschikbaar
Radioloog / Behandelend arts	Raadpleegt verslag

2.4.4 Informatieoverdracht

2.4.4.1 Systemen & Systeemrollen

Systemen:

• PACS/EPD van de raadplegende organisatie
• PACS van de beschikbaarstellende, producerende organisatie

Systeemrollen:

• Raadplegend Systeem EPD / PACS
  • VerslagRaadplegendSysteem (BBS-VR)

• Beschikbaarstellend systeem PACS (producerende organisatie)
  • VerslagBeschikbaarstellendSysteem (BBS-VB)

2.4.4.2 Transacties & Transactiegroepen

Het uitwisselen van gegevens tussen de verschillende systeemrollen gebeurt op basis van transacties, een verzameling van transacties (bijvoorbeeld een vraag- en antwoordbericht) vormt een zogeheten transactiegroep.

Voor de uitwerking van de transacties die tussen de systeemrollen plaatsvinden, zie de technische berichtspecificatie in ART-DECOR.

2.4.4.3 Samenhang bedrijfsrollen, activiteiten, transacties, systeemrollen en transactiegroepen

Transactiegroep	Transacties	Systeemrol	Systeem	Bedrijfsrol
Raadplegen Verslagen	Raadplegen verslagen	BBS-VR	PACS/EPD	Radioloog/Behandelend arts
	Beschikbaarstellen verslagen	BBS-VB	PACS	Radioloog

2.5 Use case 4: Sturen Beelden

2.5.1 Doel en Relevantie

Het gebruik van de tijdlijn radiologische onderzoeken is leidend voor de gewenste functionaliteit. De volledigheid en compleetheid van de tijdlijn is echter onderhevig aan geldende wet- en regelgeving voor gegevensuitwisseling. Voor het uitwisselen van gegevens door het bevragen van de tijdlijn (pull) is het in niet-levensbedreigende situaties noodzakelijk dat de patiënt vooraf toestemming heeft gegeven om de beelden op een tijdlijn van een opvragende zorgaanbieder beschikbaar te stellen. Wanneer deze toestemming expliciet ontbreekt, kan in sommige gevallen toestemming om gegevens te versturen (pushen) verondersteld worden, waardoor uitwisseling via push wel mogelijk is.

Daarnaast kan het mogelijk zijn dat zorgaanbieders nog niet beschikken over de juiste IT-infrastructuur en –applicaties voor het beschikbaar stellen of op kunnen vragen van beelden en verslagen op een tijdlijn.

Voor deze casussen beschrijft de NEN norm Beeldbeschikbaarheid een systeem voor push-uitwisseling. Hiermee kunnen zorgaanbieders die (nog) geen gegevens aan kunnen bieden op of op kunnen vragen via de tijdlijn gegevens actief versturen en kunnen zorgaanbieders in het algemeen beelden en verslagen versturen op basis van veronderstelde toestemming. Het actief versturen van beelden kan ook gebeuren via een uitnodiging om gegevens op te halen (bijvoorbeeld met een link), zie hiervoor Use case 2: Raadplegen Beelden.

2.5.2 Proces en Context (pre- en postproces)

2.5.2.1 Preproces

• Toestemming voor beschikbaar stellen van radiologische onderzoeken op de tijdlijn ontbreekt expliciet of zorgaanbieder heeft geen toegang tot de tijdlijn
• De radioloog / behandelend arts neemt contact op met de zorgaanbieder waar radiologische onderzoeken van de patiënt beschikbaar zijn
• De radioloog / behandelend arts verzoekt beelden te sturen

2.5.2.2 Proces

• De radioloog stuurt beelden naar de radioloog / behandelend arts

2.5.2.3 Postproces

• De radioloog / behandelend arts ziet de verstuurde beelden in zijn eigen werkomgeving.

2.5.3 Bedrijfsrollen en UML activity diagram

Bedrijfsrol (actor)	Beschrijving bedrijfsrol
Radioloog / Behandelend arts	Stuurt beelden
Radioloog	Ontvangt beelden

2.5.4 Informatieoverdracht

2.5.4.1 Systemen & Systeemrollen

Systemen:

• PACS van de sturende, producerende organisatie
• PACS/EPD van de ontvangende organisatie

Systeemrollen:

• Sturend systeem PACS (producerende organisatie)
  • BeeldSturendSysteem (BBS-BS)

• Ontvangend Systeem EPD / PACS
  • BeeldOntvangendSysteem (BBS-BO)

2.5.4.2 Transacties & Transactiegroepen

Het uitwisselen van gegevens tussen de verschillende systeemrollen gebeurt op basis van transacties, een verzameling van transacties (bijvoorbeeld een vraag- en antwoordbericht) vormt een zogeheten transactiegroep.

Voor de uitwerking van de transacties die tussen de systeemrollen plaatsvinden, zie de technische berichtspecificatie in ART-DECOR.

2.5.4.3 Samenhang bedrijfsrollen, activiteiten, transacties, systeemrollen en transactiegroepen

Transactiegroep	Transacties	Systeemrol	Systeem	Bedrijfsrol
Sturen Beelden	Sturen beelden	BBS-BS	PACS	Radioloog
	Ontvangen Beelden	BBS-BO	PACS/EPD	Radioloog/Behandelend arts

2.6 Use case 5: Sturen Verslagen

2.6.1 Doel en Relevantie

Het gebruik van de tijdlijn van beelden en verslagen is leidend voor de gewenste functionaliteit. De volledigheid en compleetheid van de tijdlijn is echter onderhevig aan geldende wet- en regelgeving voor gegevensuitwisseling. Voor het uitwisselen van gegevens via het bevragen van de tijdlijn (pull) is het noodzakelijk dat de patiënt vooraf toestemming heeft gegeven om de beelden op een tijdlijn van een opvragende zorgaanbieder beschikbaar te maken. Wanneer deze toestemming expliciet ontbreekt, kan in sommige gevallen toestemming om gegevens te versturen (pushen) verondersteld worden, waardoor uitwisseling via push wel mogelijk is. Daarnaast kan het mogelijk zijn dat zorgaanbieders nog niet beschikken over de juiste IT-infrastructuur en –applicaties voor het beschikbaar stellen of op kunnen vragen van beelden en verslagen op een tijdlijn. Voor deze casussen beschrijft deze norm een systeem voor push-uitwisseling. Hiermee kunnen zorgaanbieders die (nog) geen gegevens aan kunnen bieden op of op kunnen vragen via de tijdlijn gegevens actief versturen en kunnen zorgaanbieders in het algemeen beelden versturen op basis van veronderstelde toestemming. Het actief versturen van verslagen kan ook gebeuren via een uitnodiging om gegevens op te halen (bijvoorbeeld met een link), zie hiervoor Use case 3: Raadplegen Verslagen.

2.6.2 Proces en Context (pre- en postproces)

2.6.2.1 Preproces

• Toestemming voor beschikbaar stellen van radiologische onderzoeken op de tijdlijn ontbreekt expliciet of zorgaanbieder heeft geen toegang tot de tijdlijn
• De radioloog / behandelend arts neemt contact op met de zorgaanbieder waar radiologische onderzoeken van de patiënt beschikbaar zijn
• De radioloog / behandelend arts verzoekt een verslag te sturen

2.6.2.2 Proces

• De radioloog stuurt een verslag naar de radioloog / behandelend arts

2.6.2.3 Postproces

• De radioloog / behandelend arts ziet het verstuurde verslag in zijn eigen werkomgeving.

2.6.3 Bedrijfsrollen en UML activity diagram

Bedrijfsrol (actor)	Beschrijving bedrijfsrol
Radioloog / Behandelend arts	Stuurt verslagen
Radioloog	Ontvangt verslagen

2.6.4 Informatieoverdracht

2.6.4.1 Systemen & Systeemrollen

Systemen:

• PACS van de sturende, producerende organisatie
• PACS/EPD van de ontvangende organisatie

Systeemrollen:

• Sturend systeem PACS (producerende organisatie)
  • VerslagSturendSysteem (BBS-BS)

• Ontvangend Systeem EPD / PACS
  • VerslagOntvangendSysteem (BBS-BO)

2.6.4.2 Transacties & Transactiegroepen

Het uitwisselen van gegevens tussen de verschillende systeemrollen gebeurt op basis van transacties, een verzameling van transacties (bijvoorbeeld een vraag- en antwoordbericht) vormt een zogeheten transactiegroep.

Voor de uitwerking van de transacties die tussen de systeemrollen plaatsvinden, zie de technische berichtspecificatie in ART-DECOR.

2.6.4.3 Samenhang bedrijfsrollen, activiteiten, transacties, systeemrollen en transactiegroepen

Transactiegroep	Transacties	Systeemrol	Systeem	Bedrijfsrol
Sturen Verslagen	Sturen Verslagen	BBS-VS	PACS	Radioloog
	Ontvangen Verslagen	BBS-VO	PACS/EPD	Radioloog/Behandelend arts

3 Aanvullende informatie

3.1 Aanwijzingen/eisen voor functionaliteit van systemen

3.1.1 Eenheid van taal

Voor de eenheid van taal wordt zo veel mogelijk SNOMED gebruikt.

3.1.2 IHE-standaard

De informatie-uitwisseling en workflow is gebaseerd op de Integrating the Healthcare Enterprise (IHE) standaard.

3.1.3 Informatie koppeling beeld en verslag

Beelden en verslagen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Op de informatielaag wordt deze koppeling gerepresenteerd door de relatie tussen verslag en onderzoek: een onderzoek met de status “Afgerond” of “Gewijzigd” moet altijd een verslag bevatten. Voor spoedzorg kunnen beelden ook beschikbaar worden gesteld voor het onderzoek verslagen is. Op de applicatielaag zijn beeld, verslag en onderzoek gekoppeld door middel van een unieke ID (binnen de radiologie het accession number).

3.2 Begrippenlijst

Begrip	Omschrijving
ART-DECOR	internationaal platform voor het ontwikkelen, vastleggen en beheren van informatiestandaarden voor de zorg.
EPD	Elektronisch Patiënten Dossier
FO	Functioneel Ontwerp
IHE	Integrating the Healthcare Enterprise
NEN	NEderlandse Norm
NVvR	Nederlandse Vereniging voor Radiologie
PACS	Picture Archiving and Communication System
TO	Technisch Ontwerp
IHE XDS-i.b	IHE Cross-enterprise Document Sharing for Imaging
zibs	Zorginformatiebouwstenen
Zorgverlener	Zorgverleners zijn alle personen die een behandelrelatie met een patiënt kunnen hebben.

4 Release notes

Auteur(s)	Titel	Versie	Datum	Bron	Organisatie
Wai-Lam Wong en Anne van der Kant	Concept Ontwerp Beelduitwisseling	0.4.0	8 december 2022	Tweede conceptversie voor consultatie	Nictiz

5 Paginahistorie

Versie	Datum	Omschrijving
0.4.0	8 december 2022	Tweede conceptversie voor consultatie